FATMA TEMEL - ÖZEL
Bazı deq motiflerine verilen anlamların alt yapısında genelde tanrıçalar yatmaktadır. Gündelik yaşamımızda bile farkında olmadan onlara şükreder, tanrıçaların adını anarız. Mesela annem şaşırdığında, sinirlendiğinde veya bazı olaylar karşısındaki tepkilerini belirtmek için ‘Ya Star’ der. Farkında olmadan Tanrıça İştar’ı anar. Ve bu da ona annesinden geçmiş. Bu döngü böyle devam etmiştir. Tıpkı ateşte yemek yaptıktan sonra ateşin söndürülmemesi gerektiğine inandığı gibi. Ateşin üzerine isi atar ateşin söndürülmemesi gerektiğini söylerdi. Ve hala bu ritüellerini sürdürmeye devam ediyor. Deqte de analarımız ve atalarımız bazı tanrıçaları simgeleyen motifleri bedenlerinde taşımaktadır. Deqteki astrolojik motiflerde tanrıçalara daha sık rastladığımızı söyleyebiliriz. Sıklıkla yüze yapılan ay, güneş ve yıldız motiflerinin tanrıçalara ithafken yapıldığı söylenmektedir.
Ramazan Çeper’in Kürt mitolojisi sözlüğünde deqlerin tanrıçalarla ilişkisini şöyle açıklamıştır: “Zerdüştlere göre çene ve avurtlar üzerine yapılan dövmeler Amertat’ı temsil ederler. Ameratat ve ya Amertat altı imşaspendden biri olup ölümsüzlüğü ve Ahura Mazda’nın sonsuzluğunu temsil eder. Yanaklara yapılan dövmeler Mishefa Reş’ı temsilen yapılır. Anla yapılan ay biçimindeki dövmeler ay tanrıçası Zin’i temsil eder.”
Vücudun çeşitli yerlerine yapılan nokta şeklinde olan yıldız motiflerinin tanrıça Star’ı temsil ettiğini söyleyebiliriz. Tanrıça Star, Kürtlerde bereketi aşk, ailenin koruyucusu ve gökyüzünün sorumlu tanrıçası olarak bilinir. Deq kültüründe çeşitli yıldız motifleri bulunmaktadır. Deqte de bahsettiğimiz noktalar şeklindeki yıldız motifleri genellikle aileyi temsilen yapılan zaman zaman doğru yolu gösterdiğine inanıldığı için vücuda işlenen bir motiftir. Bunun yanı sıra deqte kullanılan anne sütünün de Tanrıça Anahita’yla ilişkilendirilmiştir. Mezopotamya mitolojisinde önemli yere sahip olan her gün dünyada olan biten her şeyi gördüğüne inanılan ve adaletten, gezginlerin korunmasından sorumlu olan Güneş Tanrıçası Şamaş, güneş motifleriyle ilişkilendirilir. Kürt kadınları tanrıçaların izlerini taşıdıkları deqlerle bugüne getirmiştir.
