Diyarbakır, sadece tarihi surları ve zengin kültürüyle değil, aynı zamanda devasa karpuzlarıyla da meşhur. Yaz aylarında sofraları süsleyen Diyarbakır karpuzları, hem lezzetiyle hem de büyüklüğüyle dikkat çekiyor. Ortalama 20-30 kilogram ağırlığında olan bu karpuzlar, geleneksel yetiştirme yöntemleri sayesinde çok daha fazla kiloya ulaşabiliyor. Bu yazıda, Diyarbakır karpuzlarının devasa boyutlarının ardındaki sırları ve tarihteki en büyük karpuzları keşfedeceğiz!
DİYARBAKIR’DA EN BÜYÜK KARPUZ KAÇ KİLOYA ULAŞTI?
Bugüne kadar Diyarbakır’da yetiştirilen en büyük karpuz, tam 75 kilogram ağırlığına ulaştı. Bu dev karpuz, sadece şehrin değil, Türkiye’nin de gururu haline geldi. Ortalama bir karpuzun 20-30 kilogram olduğu düşünülürse, bu rekor boyutlardaki karpuzlar adeta doğanın mucizesi. Kuyu karpuzculuğu ve Diyarbakır’ın bereketli toprakları sayesinde yetiştirilen bu dev meyveler, sadece ağırlıklarıyla değil, tatlarıyla da büyülüyor.
Diyarbakır karpuzu, sadece bölgesel bir ürün olmanın ötesine geçerek, dünya çapında tanınan bir simge haline gelmiştir. Citrullus lanatus türüne ait bu dev meyveler, büyüklükleriyle göz doldururken, özellikle kuyu karpuzculuğu yöntemiyle yetiştirilen Sürme çeşidi karpuzlar, 75 kiloya kadar ulaşabiliyor. Ancak bu devasa karpuzlar yalnızca büyüklükleriyle değil, tatları ve bitkisel özellikleriyle de dikkat çekiyor. Diyarbakır’da eskiden yaygın olarak yetiştirilen birçok farklı karpuz tipi bulunmaktaydı, ancak günümüzde bu çeşitlerin sadece Sürme karpuzu yaygın olarak yetiştiriliyor.
DİYARBAKIR KARPUZUNUN TARİHİ VE YETİŞTİRME GELENEĞİ
Diyarbakır’ın bereketli topraklarında yetişen karpuzlar, yüzyıllardır kuyu karpuzculuğu yöntemiyle üretiliyor. Bu teknik, karpuzların yerin altındaki nemli toprakta yetiştirilmesine dayanıyor ve bu sayede meyveler, çok daha büyük boyutlara ulaşabiliyor. Eskiden Pembe, Beyaz Kış, Kara Kış ve Ferik gibi birçok farklı karpuz çeşidi yetiştirilse de, bugün sadece Sürme karpuzu bu geleneği sürdürüyor.
SÜRME KARPUZU
Diyarbakır’da yetiştirilen Sürme karpuzu, iri yapısıyla bilinen bir türdür. Bu karpuzlar, yuvarlak ve oval şekilleriyle dikkat çeker. Dış kabukları parlak yeşil zemine sahip olup, üzerine muntazam şekilde yerleşmiş koyu yeşil çizgilerle süslüdür. Ortalama olarak 20-30 kilogram ağırlığında olan bu meyveler, geleneksel yöntemlerle yetiştirildiğinde 50-60 kilogram, hatta rekor olarak 75 kilogram ağırlığa kadar çıkabilmektedir. Bu devasa karpuzların sırrı, Diyarbakır’ın iklim koşulları ve verimli topraklarından kaynaklanmaktadır.
Sürme karpuzunun kabuğu, oldukça sert ve kalındır; bu da karpuzun daha uzun süre taze kalmasını sağlar. Kabuğun kalınlığı 2-3 cm olup, altındaki beyazımsı tabaka da sertliği artırır. Ancak kabuğun içindeki kırmızı et, tamamen tatlı ve su doludur. Bu karpuzlar, özellikle sıcak Diyarbakır yazlarında serinletici bir alternatif sunar. Ayrıca, meyve içindeki lifli yapı ve bol su içeriği, karpuzun lezzetini artıran etmenlerdendir.
TOHUM VE ÇEKİRDEKLERİN DETAYLARI
Sürme karpuzlarının çekirdekleri de küçük ve siyah renkte olup, bir meyvede ortalama 650-750 adet çekirdek bulunur. Bu çekirdeklerin toplam ağırlığı ise yaklaşık 65-66 gram kadardır. Diyarbakır karpuzunun çekirdekleri, bölgedeki halk için hem tarımda bir sonraki nesli yetiştirmek hem de yemek kültüründe kavrulmuş çekirdek olarak tüketilmek üzere kullanılır.
BİTKİNİN YAPISI VE ÇİÇEKLENME DÖNEMİ
Diyarbakır karpuzunun bitkisel özelliklerine bakıldığında, bu bitkilerin geniş masuralarda yetiştirilmeye uygun olduğunu görmekteyiz. Kazık köklü bir yapıya sahip olan Sürme karpuz bitkisi, güçlü ve yaygın yan dallar çıkararak büyür. Çiçeklenme ise tohum ekiminden yaklaşık 85 gün sonra başlar ve önce erkek çiçekler, ardından dişi çiçekler açar. Tozlanma, genellikle böceklerle gerçekleşir ve bu süreç, Diyarbakır karpuzunun sağlıklı büyümesinde önemli bir rol oynar.
Diyarbakır karpuzu, sadece büyüklüğüyle değil, kültürel mirasıyla da dikkat çekiyor. Eskiden birçok çeşidi yetiştirilen bu karpuzlar, bugün Sürme çeşidi ile anılmaya devam ediyor. 75 kiloya kadar ulaşan bu dev meyveler, hem yetiştiriciliğin hem de Diyarbakır’ın iklim koşullarının bir ürünü. Yaz aylarında sofraların vazgeçilmezi olan Diyarbakır karpuzu, sadece bir meyve değil, bölgenin simgesi olarak varlığını sürdürüyor.