Diyarbakır, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin ortasında yer alan stratejik konumu ve zengin tarihiyle dikkat çeken bir şehirdir. Peki, Diyarbakır ne zaman büyükşehir oldu? Diyarbakır'ın büyükşehir statüsüne kavuşma süreci nasıl gelişti? İşte detaylar…
DİYARBAKIR NE ZAMAN BÜYÜKŞEHİR OLDU?
Diyarbakır Belediyesi, 504 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 28.12.1993 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi statüsüne kavuştu. 1994-2004 arası alan büyüklüğü 26 bin hektar olan Diyarbakır, 2004 yılında yürürlüğe giren 5216 sayılı yasa ile yüzölçümünü genişletti. 12.11.2012 tarihli 6360 sayılı kanun ile Diyarbakır'ın hizmet alanı, il mülki sınırları olarak belirlendi.
BELEDİYE TARİHÇESİ
Osmanlı döneminde ilk belediye teşkilatları "Şehremaneti" adıyla 1853 yılında kuruldu. Diyarbakır Şehremaneti ise 1865 yılında kuruldu. Bu dönemde beldeler, şehremanetleri aracılığıyla idare ediliyordu.
1882 tarihli Diyarbekir salnamesinde Diyarbakır Şehremini, Belediye Başkanı Abdüllatif Efendi olarak geçmektedir. Yardımcısı ise Ermeni Osib Efendi’dir. Aynı dönemde belediye meclis üyeleri arasında Karabet ve Mıgırdiç Efendiler yer alırken, Dr. Bedros Efendi belediye başhekimiydi. 1880’li yıllarda eski Diyarbakır Suriçi, doğu ve batı yakası olmak üzere iki ayrı Şehremini tarafından yönetiliyordu.
CUMHURİYET DÖNEMİNDE DİYARBAKIR
1922 yılında Ankara Hükümeti tarafından çıkarılan 278 sayılı "Devairi Belediye Rüesa'sının Sureti İntihabına Dair Kanun" ile Diyarbakır dâhil olmak üzere tüm yerleşim yerlerinde Cumhuriyet rejiminin belediyeleri kuruldu. 1984 yılında Türkiye'de ilk Büyükşehir Belediyeleri İstanbul, Ankara ve İzmir'de kurulurken, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi 1993 yılında kurulmuştur.
Diyarbekir adı, 1937 yılında Mustafa Kemal Atatürk'ün emriyle Diyarbakır olarak değiştirildi.
DİYARBAKIR’IN BELEDİYE BAŞKANLARI
Diyarbakır’ın 1922 yılından sonra "Şehremanetliğinden Belediyeliğe" dönüşmesinin ardından belediye başkanları şu şekilde sıralanır:
• Müftüzade Mantinci Hüseyin Efendi (1922-25)
• Şeref Uluğ (Vekil)
• Nazım Önen (İki dönem)
• Adil Tigrel (1935-40)
• Abdülkadir Cizrelioğlu (1940)
• Vehbi Dabakoğlu (Vekil)
• M. Nuri Onur (1950-57)
• Sezayi Demiray (Vekil)
• İhsan Koçak
• Namık Kemal Şentürk (Vali ve Başkan)
• Felat Cemiloğlu (Vekil)
• Nejat Cemiloğlu (1963-1973)
• Okay Kalfagil (1973-77)
• Mehdi Zana (1977-80)
• Albay Feyyaz Üzümcü (Vekil-12 Eylül 1980) (1980-81)
• Vali Yardımcısı Muhsin Akar (Vekil) (1981-84)
• Nurettin Dilek (1984-87)
• Mehmet Baydur (Önce vekil sonra atanarak asil) (1987-89)
• Turgut Atalay (1989-94)
• Ahmet Bilgin (1994-99)
• Feridun Çelik (1999-2004)
• Osman Baydemir (2004-2014)
• Gültan Kışanak - Fırat Anlı (2014-2016)
• Cumali Atilla (Vekil) (2016 - 2019)
• Adnan Selçuk Mızraklı (2019)
• Hasan Basri Güzeloğlu (Vekil) (2019-2020)
• Münir Karaloğlu (Vekil) (2020-05.2022)
• Ali İhsan Su (Vekil) (05.2022-08.04.2024)
• Serra Bucak - Doğan Hatun (08.04.2024-…)
Diyarbakır'ın büyükşehir statüsüne geçiş süreci, tarihi kökenleri ve jeopolitik önemi göz önünde bulundurulduğunda, şehrin gelişiminde önemli bir aşamayı temsil etmektedir. Günümüzde Diyarbakır, kültürel mirası ve belediye yapısı ile dikkat çeken bir büyükşehir olarak varlığını sürdürmektedir.
