ÖZEL HABER - Güneş OCAĞA
UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan Diyarbakır Surları’nda 2020’de başlatılan restorasyon çalışmaları durduruldu. Surlar yapısına uygun bir şekilde restore edilmezken, aylardır etrafına sarılan bariyerlerle tam da turizm zamanında öylece ortada bırakılması tepkilerin odağında.
“SURLAR SADECE DİYARBAKIR’IN DEĞİL DÜNYANIN ÖNEMLİ BİR MİRASIDIR”
Gazetemiz Güneydoğu Ekspres’e konuşan Dicle Üniversitesi Dr. Öğretim Üyesi Arafat Yaz, “Diyarbakır Surları'ndan bahsederken onu Türkiye’deki emsalleriyle karşılaştırmıyoruz, dünyadaki emsalleriyle karşılaştırıp mislinin olmadığını söylüyoruz. Diyarbakır Surları UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne girmiş olan sıradan bir eser değildir.
Türkiye’deki tarihi yapılar içerisindeki en önemlilerinden biridir. Gerek yaşı, uzunluğu, yüksekliği, mimarisi, kara taşlarına dokunmuş figürleri, birçok medeniyetin üzerindeki imzaları ile binlerce yıllık insanoğlu macerasını resmeden bir tarih şerididir. Diyarbakır Surları'nın mucizevi bir özelliği de tamamen tesadüfen ortaya çıkmış olan balık şeklidir.
Bakıldığında benzerliği ile insanı hayrette bırakan balığın kafası, gözü, ağzı, solungaçları, kuyruğu, karnı gibi birçok öğenin tam da yerinde durduğu bu kompozisyon Hz. Yunus’un ağız kısmına denk gelecek mağarasıyla tamamlanmaktadır. Kutsal kitaplarda geçen Yunus peygamberin bir balık tarafından yutulması hadisesi Diyarbakır Surları ile kent merkezinin kalbine nakşedilmiştir. Bu anlamda surlar hem Diyarbakır hem dünya için çok kıymetlidir.” dedi.
“GEÇMİŞTEKİ RESTORASYONLAR SURLARIN DOKUSUNA VE KİTABELERİNE ZARAR VERDİ”
Geçmişteki restorasyonlarda inanılmaz hatalar yapıldığını söyleyen Dr. Yaz, “En bariz örneklerinden birinin İç Kale’de yıkılan bir duvarın daha geride inşa edilmiş olmasıdır. Ayrıca bu duvarda kullanılan taşların ebadı da uygun değil. Maalesef ki çok amatörce yapılmış. Ve bariz hatalar kendisini gösteriyor. İnşaat bilgisi olan olmayan herkesin görebileceği bariz hatalar...” diye konuştu.
KEÇİ BURCU KİTABESİ HEBA OLDU
Yapılan restorasyonlardaki hataları anlatan Dr. Yaz şöyle devam etti: “Mardin Kapı’daki eşsiz Keçi Burcu kitabesi yıllar öncesinde yapılan bir restorasyonda heba oldu. Koca kitabeden geriye bir parçası kaldı. Aynı şekilde geçmişte yapılan restorasyonların izlerine bakıldığında inanılmaz yapı hatalarının olduğu işin uzmanı olmayan kişiler tarafından da fark ediliyor. Surları inşa edenler duvarın dışında kalan taşları bir ileri bir geri bırakıp dolgu malzemesiyle destekleyerek taşların düşmemesini sağlamışlardır. Fakat restore edilen yerlerdeki taşların bu şekilde değil geriden düz olarak üst üste bırakıldığı görülmektedir. Aynı şekilde burçlarla düz duvarın birleştiği yerlerde eski usulde taşlar birbirine geçirilmiş ve bu sayede yuvarlak ve düz duvar birbirine mezcedilmiştir. Fakat restore edilen yerlere bakıldığında taşların birbirine geçirilmediği, duvarların birbirinden uzaklaştığı görülmektedir.
Ayrıca duvarlarda dökülen yerlerdeki taşlar yeniden yapıldığında dolgu malzemelerinin de bütünleştirilmediği, yeniden yerine yerleştirilen taşların yüzeye paralel yapılmadığı gözle uzaktan fark edilmektedir. Bu da kısa sürede yapılan yerlerin tekrar yıkılması, ziyaretçiler için tehlike arz etmesi, deprem anında ise kesin yıkım anlamına geliyor. Bunun haricinde Diyarbakır Surları'ndaki taşların belli bir ebadı var. Son çalışmalarda da bazı yerlerde daha küçük taşların kullanılması restorasyonun uygunsuzluğunun haricinde kötü bir görüntü oluşturuyor. En azından şu an yapılan restorasyon çalışmalarında bu hataların tekerrür etmemesi gerekiyor.”
“DİYARBAKIR SURLARININ TAMAMLANMASI HER İŞTEN ÖNCELİKLİDİR”
“Özellikle eski valimiz Münir Karaloğlu’nun iradesiyle surların diriliş azmi ortaya kondu.” diyen Dr. Yaz son olarak şunları söyledi: “Diyarbakır Surlarının dört bir taraftan inşaat için çevrildiğini görüyoruz. Türkiye’den ve dünyadan turistler geliyor ve bu görüntü ile yüzleşiyorlar, surlara ulaşamıyorlar. Çok ciddi bir emek ve para sarf edildi. Bu saatten sonra surların yapımına ara verilmesi veya durdurulması şehir için büyük bir kayıp olacaktır. Diyarbakır için en önemli mesele surların bütünüyle bir an önce tamamlanmasıdır. Diyarbakır’ı yarına taşıyacak olan şey surlarıdır. Şehrin sakinleri olarak bir an önce surları tamamlanmış ve restore edilmiş olarak görmek istiyoruz. "
