ÖZEL HABER - Veli BALTACİ
Diyarbakır, tarih boyunca Roma, Bizans, Pers, Arap, Selçuklu ve Osmanlı gibi büyük medeniyetlere ev sahipliği yapmış bir şehirdir. Bu zengin geçmişin en önemli tanıklarından biri olan Diyarbakır Surları, gri-siyah bazalt taşlarıyla öne çıkar. Surlar üzerinde bulunan kabartmalar, kitabeler ve hayvan motifleri ise dönemlerinin sanat anlayışını ve inanç dünyasını yansıtan önemli unsurlar arasında yer alır.
HAYVAN MOTİFLERİ: GÜCÜN VE KORUMANIN SEMBOLLERİ
Diyarbakır Surları'ndaki figürler, sadece sanat eseri değil, aynı zamanda tarihsel ve simgesel anlamlar taşıyan belgelerdir. Özellikle Yedi Kardeş, Evli Beden ve Nur Burcu gibi yapılarda bu motiflere sıkça rastlanır. En çok karşılaşılan figürlerden bazıları:
Aslan: Gücün ve ihtişamın simgesi olan aslan, sık kullanılan figürler arasındadır. Nur Burcu, Yedi Kardeş ve Evli Beden burçlarında taçlı, kanatlı ya da ejderha kuyruğlu olarak tasvir edilmiştir. Aslan figürleri, hükümdarlığın ve koruyucu gücün sembolü olarak kabul edilir.
Kartal ve Çift Başlı Kartal: Orta Asya ve Selçuklu sanatında sıklıkla karşımıza çıkan kartal, göklerin hâkimi ve koruyucu ruh olarak görülür. Yedi Kardeş ve Evli Beden burçlarında bulunan çift başlı kartal figürü, çifte güç ve egemenliği temsil eder.
Geyik: Anadolu mitolojisinde kutsal kabul edilir. Özgürlüğü, doğayla olan uyumu ve uzun yaşamı temsil eder.
Keçi: Bereket, dirayet ve dayanıklılığın sembolüdür. Keçi figürleri, zorlu doğa koşullarına karşı hayatta kalma gücünü temsil eder.
Yılan: Koruyucu bir figür olarak kötülüklere karşı savunmayı simgeler. Aynı zamanda bilgeliğin, yeniden doğuşun ve dönüşümün sembolüdür.
Akrep: Tehlike ve koruyucu güç anlamı taşır. Düşmanlara karşı savunmayı temsil eder.
Ejderha: Güç, bilgelik ve doğaüstü koruyucu bir varlık olarak kabul edilir. Kötü ruhları uzak tutma işlevi vardır.
HAYAT AĞACI VE DİĞER BİTKİSEL MOTİFLER
Diyarbakır Surları'nda yalnızca hayvan figürleri değil, aynı zamanda bitkisel motifler de bulunmaktadır. Özellikle Dağkapı ve Mardinkapı civarında yer alan Hayat Ağacı motifi dikkat çekicidir. Hayat ağacı, ölümsüzlüğü ve cenneti simgelerken, dalında bulunan kuşlar öbür dünyayla olan bağı temsil eder. Bu motif, Selçuklu dönemine ait sanat eserlerinde de sıkça rastlanan bir unsurdur.
ZAMANIN SIRLARINI TAŞIYAN SURLAR
Diyarbakır Surları, sadece bir savunma yapısı değil, aynı zamanda medeniyetlerin miras bıraktığı çok özel bir açık hava müzesidir. Üzerinde yer alan hayvan ve bitki motifleri, yüzyıllar boyunca süregelen sanat anlayışını, inanç sistemlerini ve tarih boyunca şehirde yaşayan toplumların görüşlerini güzel bir şekilde özetler. Bugün hala bu motiflerin izinde gezen tarih meraklıları, bu eski uygarlıkların mesajlarını anlamaya çalışmaktadır.
