ÖZEL HABER - Sertaç KAYAR / KAMERA - Veli BALTACİ
Diyarbakır’da, içme suyunun nereden temin edildiği, hangi aşamalardan geçtiği, nasıl dağıtıldığı, suyun kalitesi ve içilebilir durumu gibi konular her kent sakininin merak ettiği konuların başında geliyor. Özellikle yaz aylarında yaşanan ishal, kusma gibi salgın hastalıklarda sık sık gündeme gelen içme suyu tartışmalara da neden oluyor. Güneydoğu Ekspres Gazetesi olarak merak edilen tüm bu soruların yanıtını almak için Diyarbakır Su ve Kanalizasyon İdaresi (DİSKİ) Su Tesisleri Dairesi Başkanlığı’na bağlı İçme Suyu Arıtma Tesisi’ni ziyaret ettik.
İÇME SUYU ARITMA TESİSİ NASIL ÇALIŞIYOR?
Kent merkezine yaklaşık 13 km. uzaklıkta Mastfroş tepesinde 440 dekarlık alan üzerine inşa edilen tesis, 2001 yılında tam kapasiteyle işletmeye geçti. 32 km uzaklıktaki Dicle Barajı’ndan gelen ham su, İçme Suyu Arıtma Tesisi’ne geliyor. Gelen ham su debi ölçümü, havalandırma yapısı, ön klorlama, hızlı karıştırıcılar, dağıtım odaları, durultucular, filtreler, çamur işletme ünitesi, klor temas tankı ve arıtma deposundan geçiyor. Arıtılmış ve tüketime hazır hale getirilen içme suyu yaklaşık 20 dakika dezenfeksiyona tabi tutulduktan sonra temiz su deposuna ve oradan kentin su şebekelerine aktarılıyor.
58 KİŞİLİK UZMAN EKİPTEN ANLIK KALİTE TAKİBİ
DİSKİ Su Tesisleri Dairesi Başkanlığı’na bağlı İçme Suyu Arıtma Tesisi İşletme Şefi Mehmet Salih Ökmen, Güneydoğu Ekspres ekibini tesisin tüm bölümlerini gezdirerek bilgi verdi. Tesisin tamamen otomasyon ve SCADA sistemine bağlı çalıştığını ifade eden Ökmen, burada 58 kişilik uzman bir ekibin çalıştığını söylüyor. Ökmen “Dicle Barajı’ndan gelen su bir miktar oksijen kaybeder, kaybedilen oksijeni tekrar kazandırmak için havalandırma ve dengeleme ünitesinde atmosfere açarak, kaybettiği oksijeni geri kazandırırız. Suya ön klor vererek zararlı mikroorganizmaları bertaraf ederiz. Daha sonra suyumuzu kimyasal ve fiziksel olmak üzere iki ayrı arıtmaya tabi tutar son kloru verip şehre göndeririz” dedi.
1,5 MİLYON İNSANA YETECEK SU ARITILIYOR
Diyarbakır’a sağlanan içme suyunun yüzde 91’nin bu tesisten karşılandığını, yüzde 9’unun da Gözeli İçme Suyu Havzası’ndan sağlandığını kaydeden Ökmen, “Tesisimiz, Gözeli Su Havzası’yla beraber günlük 300 bin metreküp su arıtmaktadır. Şehir merkezinde 1,2 milyon nüfusa rağmen yaz aylarında yaklaşık 1,5 milyon insana yetecek miktarda su arıtmaktayız. Fakat şehirde bulunan idari kaçaklardan dolayı su arzına yetişmekte problem yaşıyoruz” şeklinde konuştu.
“DİYARBAKIR’DA SU MUSLUKTAN İÇİLİR”
“Diyarbakır, Türkiye’de musluktan su içilebilen ender kentlerden biridir” diyen Ökmen suyun PH değerinin 7.8 olduğunu söyledi. Ökmen şöyle devam etti: “Bu konuda çok şanslıyız. Suyun kalite ve analizi ile ilgili akredite olan bir laboratuvarımız var. Laboratuvarda suyun kalitesi her gün düzenli olarak şehrin 8 farlı noktasından alınan numunelerle kontrol ediliyor. Ayrıca İl Sağlık Müdürlüğü de bizim numune aldığımız noktalardan numune alıp inceleyerek onlar da bizi denetliyor. Arıtma Tesisi’nde, otomasyon SCADA biriminde görevli arkadaşlarımız anlık olarak suyun PH değeri, bulanıklığı ve klor miktarını analizörler aracılığıyla takip ediyor. Dolayısıyla gönül rahatlığıyla ‘Diyarbakır’da su musluktan içilir’ diyebiliriz.”
YAZ AYLARINDA SALGINLARIN NEDENİ SU MU?
Özellikle yaz aylarında artan kusma ve ishal şikayetli salgın hastalıklardan suyun sorumlu tutulması konusunda da bilgi veren Ökmen, şunları söyledi: “Biz suyun kalitesini anlık olarak ölçüyoruz. Aynı zamanda kimya ve biyoloji laboratuvarında da günlük olarak suyun kalitesini ölçebiliyoruz. Bunun dışında da İl Halk Sağlığı Müdürlüğü şehrin farklı noktalardan numune alıp denetliyor. Sudan kaynaklı bir problem yaşandığı zaman SCADA biriminde fark edilir ve gerekli müdahale yapılır. Özellikle yaz aylarında ishal ve kusma vakalarının içme suyundan kaynaklandığına dair bir düşünce oluşuyor. Arkadaşlarımız anlık olarak suyun kalitesini son teknoloji cihazlarla ölçüyorlar. Akredite bir laboratuvarımız var ve sık sık numuneler alınarak suyun kalitesi kontrol altında tutuluyor.
Su genellikle binaların depolarında kirletiliyor. Çünkü binaların depoları düzenli olarak temizlenmiyor. Gelen şikayetlerin çoğunun da binaların su depolarından kaynaklandığını görüyoruz. Binaların su depolarının temizlenmesi DİSKİ sorumluluğunda değil, apartman veya site yöneticileriyle görüşüp temizlenmesini sağlamak lazım. DİSKİ olarak binaların depo temizliğini beli bir ücret karşılığı yapıyoruz. Telefonla 153 aranarak talep oluşturulması durumunda temizleniyor.”
KESİNTİLERE KARŞI B PLANI
Doğal afet gibi olağanüstü durumlar dahil su kesintilerinin yaşanmaması için önlem aldıklarını kaydeden Ökmen “Su arzı noktasında Dicle Baraj gölünde bulunan pompa istasyonumuzda 3 adet pompamız var. 2 asil bir yedek olarak çalışır. Bunun yanı sıra olası olumsuz bir duruma karşı da Acil Durumlar Pompa İstasyonu’muz var. Bir sorun olması durumunda su ihtiyacını buradan karşılıyoruz. Tesis içinde de kullandığımız ekipmanların tamamının yedeği bulunuyor. Olası bir durumda hemen yedekleri devreye koyuyoruz. Bu nedenle bizden kaynaklı kentte su kesintisi yok denecek kadar azdır” dedi.
VATANDAŞA TASARRUF ÇAĞRISI
Kent merkezinde 1,5 milyon kişiye hitap ettiklerini belirten Ökmen, “Türkiye’de yaz aylarında kişi başı günlük ortalama su kullanımı 180 litre civarındadır. Şehrimizin yaz aylarında sıcak ve kurak geçtiğini düşünerek kişi başı günlük 200 litre olarak kabul edebiliriz. Ancak yaz aylarında kişi başı 254 litre su üretmekteyiz. Bu nedenle şehirdeki su arzına yetişmekte zorlanıyoruz. Bunun asıl nedeni idari ve fiziksel kaçaklardır. Aynı zamanda suyun tasarruflu kullanılmamasıdır. Buradan vatandaşlarımıza çağrıda bulunmak istiyoruz; özellikle yaz aylarındaki suyun tasarruflu kullanılması için dikkat etmesi gerekiyor” şeklinde konuştu.
DİSKİ’DEN MÜJDE: KAPASİTE ARTIYOR
Tesisin kapasitesinin iki kat arttırılacağı bilgisini de veren Ökmen şunları söyledi: “Şehrimizdeki su problemini çözebilmek için DSİ’nin ihale ettiği 2. Etap boru hattımızın çalışması devam ediyor. 2025 Ekim ayında tamamlanması düşünülüyor. Şuan tesis kapasitemiz 3 metreküp saniyedir, 2. merhale hattımızın da tesisimize ulaşmasıyla beraber tesisimizde kapasite artırımına gideceğiz. Saniyede 6 metreküp su arıtarak özellikle yaz aylarında yaşanan sıkıntıyı da 2055 yılına kadar çözmeyi planlıyoruz.”