ÖZEL HABER - Leyla DAĞ
Diyarbakır, Türkiye’de akraba evliliklerinin yaygın olduğu iller arasında öne çıkıyor. TÜİK’in 2023 verilerine göre şehirde toplam 725.006 evli birey bulunurken, bunların 121.498’i akraba evliliği yapmış durumda. Bu oran, toplam evli bireyler içinde %16,8’lik bir kesimi temsil ediyor. Akraba evliliklerinin bölgedeki sosyal bağlar, gelenekler ve sağlık üzerindeki etkileri dikkat çekici. Diyarbakır’da bu kadar yüksek bir oran gözlemlenmesinin nedenlerini ve sonuçlarını incelemek gerekiyor.
AKRABA EVLİLİĞİ NEDENLERİ
Diyarbakır’da akraba evliliklerinin sıkça tercih edilmesinin arkasında köklü gelenekler yatıyor. Özellikle aile içi bağları güçlendirme, mirasın bölünmesini önleme ve kültürel değerleri koruma gibi nedenler, bu tür evliliklerin yaygınlaşmasını destekliyor. Aile büyüklerinin evlilik kararlarında etkin bir rol oynadığı bölgede, gençler üzerinde toplumsal baskının da etkili olduğu görülüyor.
SAĞLIK RİSKLERİ VE GENETİK HASTALIKLAR
Akraba evlilikleri, genetik hastalıkların ortaya çıkma riskini artırıyor. Diyarbakır’da bu durum, özellikle doğan çocuklarda genetik rahatsızlıkların daha sık görülmesine neden oluyor. Uzmanlar, akraba evliliklerinin akraba olmayan çiftlere göre %25 daha yüksek genetik risk taşıdığını belirtiyor. Bölgede sık görülen hastalıklar arasında talasemi ve kalıtsal metabolik bozukluklar yer alıyor.
TÜRKİYE ORTALAMASIYLA KIYASLAMA
Türkiye genelinde akraba evliliği oranı yaklaşık %11 civarındayken, Diyarbakır’da bu oranın %16,8 gibi yüksek bir seviyede olması dikkat çekiyor. Güneydoğu Anadolu Bölgesi genelinde benzer şekilde yüksek oranlar görülürken, ekonomik koşullar ve eğitim düzeyi de bu oranları etkileyen faktörler arasında sayılıyor.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Akraba evliliklerinin sağlık üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşları farkındalık kampanyaları düzenliyor. Sağlık Bakanlığı’nın genetik danışmanlık hizmetleri ve tarama programları, bu konuda önemli adımlar arasında yer alıyor. Ayrıca, bölgede eğitim düzeyinin yükseltilmesi ve bireylerin alternatif evlilik seçenekleri hakkında bilgilendirilmesi, oranların düşürülmesinde etkili olabilir.
Diyarbakır’da akraba evlilikleri, kültürel ve geleneksel bağların etkisiyle hala yüksek oranlarda seyrediyor. Ancak, eğitim ve sağlık hizmetlerindeki gelişmelerle bu oranların zamanla azalabileceği öngörülüyor. Bölgedeki bireylerin bilinçlendirilmesi ve genetik risklerin azaltılmasına yönelik çalışmaların devam etmesi, gelecekte akraba evliliklerinden kaynaklanan sağlık sorunlarının önlenmesinde kritik rol oynayabilir.
