ÖZEL HABER - Güneş OCAĞA
Kuş türü açısından çok zengin olan Diyarbakır, her mevsim ayrı kuş türlerine ev sahipliği yapıyor. Kentteki kuş türlerinin sayıları ve ilimizin zengin biyoçeşitliliğine dair gazetemiz Güneydoğu Ekspres'e konuşan Dicle Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Recep Karakaş, önemli bilgiler verdi.
Türkiye'nin muazzam bir biyolojik çeşitliliğe sahip olduğunu belirten kuş bilimci Karakaş, "Özellikle yapılan çalışmalarda ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda ülkemizin sahip olduğu biyoçeşitlilikte Diyarbakır hatırı sayılır bir öneme sahip. Özellikle sahip olduğu coğrafik konumu, iklim ve yaşam alanlarıyla bağlantılı olarak Diyarbakır birçok canlı türüne ev sahipliği yapıyor. Ve bu genel kural kuşlar açısından da öyle. Hem Güneydoğu Anadolu Bölgesi için, hem de Diyarbakır için geçerli olduğunu söyleyebiliriz" dedi.
DİYARBAKIR KUŞ BÖLGESİ
Diyarbakır'ın kuş bölgesi olduğuna dikkat çeken Karakaş, "Bölge özellikle geçiş ve kesişme bölgesi olduğu için Avrupa, Ortadoğu, Afrika ve Asya kökenli türler burada bulunuyor. Çöl toygarı kuşu, kızılca kuyrukkakan gibi türler bölgede var ve bunlar Ortadoğu/Afrika kökenli türlerdir. Asya kökenli türlerden ise kum kekliği, kızkuşu yine bölgemizde var olan türlerdir. Peki bölgede böylesi bir zenginliğin ortaya çıkmasının nedenleri neler olabilir? Birincisi bölgemizin evrimsel geçmişi, ikincisi bölgenin sahip olduğu stratejik konumu, üçüncüsü ekosistem zenginliği, dördüncüsü farklı iklimsel özellikler ve beşincisi de özelleşmiş yaşam alanları/habitatların varlığıdır. Bölge bu bağlamda oldukça önemlidir" diye konuştu.
KUŞLAR İÇİN KENTİN ÖNEMLİ NOKTALARI NERELER?
Yakın bir zamanda bazı çalışmaların yapıldığına vurgu yapan Karakaş, "Bu çalışmalarla Güneydoğu Anadolu Bölgesi 17 tane Önemli Kuş Alanı (ÖKA) ve 19 tane de Önemli Doğa Alanı (ÖDA) tanımlandı. Ve bunlardan üç tanesi Diyarbakır'da yer almaktadır. Bu üç tanesi Bismil Ovası, Karacadağ ve Devegeçidi Barajı'dır. Bu bölgeler oldukça önem arz etmektedir. Peki bölgede nasıl bir kuş çeşitliliği ortaya çıkıyor? Bölgemizde 287 kuş türü var. Bu rakamları kafamızdan söylemiyoruz. Bölgede bilimsel olarak yürütülen çalışmalar neticesinde ortaya çıkmıştır. 1990'lı yıllarının ortalarından başlayıp 2020'li yıllara kadar bölgede yürüttüğümüz ornitolojik çalışmaların sonuçlarını topluca değerlendirdiğimde 287 farklı kuş türünün varlığından bahsediyoruz" diye kaydetti.
TÜM KUŞ TÜRLERİNİ AYNI ANDA GÖRMEK MÜMKÜN DEĞİL
Diyarbakır'da tüm kuş türlerinin aynı dönemde görmek mümkün olmadığının bilgisini de veren Karakaş, şunları söyledi:
"Tabi bu türlerin hepsini aynı anda göremiyoruz. Bu türleri dönemsel olarak görebiliyoruz. Bazı türleri sadece ilkbahar ve son bahar geçişlerinde görebiliyoruz. Biz bunlara transit göçer ve konuk diyoruz. Yani ilkbaharda bir hafta 10 gün ya da sonbahar mevsiminde 10-15 gün görürsünüz. Daha sonra görme şansınız yok. Yılın 12 ayı bölgede görmemiz olası olan türlerde var. Bunlara da biz yerli türler adını veriyoruz. Serçe, karga, güvercin ve kumru gibi türler yerli türlerdir. Yaz misafiri türleri de var. Bu kuşlar ilkbaharda geliyor, burada yuvasını yapıyor, yumurtluyor, yavrusunu büyütüyor ve Ağustos sonu / Eylül ayının başı gibi göçe başlayarak bölgemizi terk ediyor. Leyleği buna klasik örnek olarak verebiliriz. Bazı türler de sadece kışın gözüküyor.
Bunlar da Karadeniz'in kuzeyinde ve Kuzey Avrupa'da yaşıyorlar. Ama kışın oralar çok soğuk olduğu zaman güneye iniyorlar. Türkiye bu kuşlar için kışın biraz daha ılıman bir iklime sahip. Birçok ördek ve kaz türü de bu kategoride ele alınabilir. Tabi bu türler içerisinde 20'den fazla nesli tehlike altında olan türler de vardır. Yani küresel ölçekte nesli tehlike altında olan türler; Dikkuyruk, Küçük akbaba, vb türler de yine yayılışı olan türler olarak verilebilir. Diğer önemli bir tür ise Toy kuşudur. Bölgemizde olan önemli bir kuştur ve küresel ölçekte nesli tehlike altında olan bir kuş türüdür. Kuş türlerini etkileyen birçok olumsuz faktörler var. Özellikle bilinçsiz kullanılan tarım ilaçları, çeşitli kimyasallar ve nehirlerin kirletilmesi, yasak avcılık, anız yakılması gibi olumsuzluklar bölgemizde kuşları etkileyen bileşenlerdir."
