ÖZEL HABER - Veli BALTACİ
Diyarbakır’da kış hazırlıkları, eski yıllarda şehrin her köşesinde yoğun bir telaş yaratırdı. Bugün eski alışkanlıkların bir kısmı azalmış olsa da bazı Diyarbakırlı aileler bu gelenekleri sürdürmeye devam ediyor. Sonbaharın gelişini, zahire hazırlığı, kavurma günleri ve şa’re kesme gibi ritüellerle karşılamak, Diyarbakır’ın kültüründe önemli bir yer tutuyor.
KÜRTLERİN KIŞ HAZIRLIKLARI
Diyarbakır'da eski zamanlarda, özellikle kırsal kesimde kış hazırlıkları yaz aylarından itibaren başlardı. Kışa hazırlanmak, sadece evleri sıcak tutmak değil, aynı zamanda yiyecek ve yakacak stoğu yapmak için de önemliydi. Evler boyanır, halılar serilir, en önemlisi de zahire hazırlığı yapılırdı. Eskiden yalnızca meyve ve sebzeler değil, aynı zamanda evde yapılan yiyeceklerin de bu dönemlerde depolanması gerektiği düşünülürdü.
KIŞLIK ZAHİRE HAZIRLIKLARI
Evlerde yapılan kışlık zahire hazırlıkları, günümüzün modern pazarlama alışkanlıklarının çok ötesindeydi. Diyarbakırlılar, patlıcan, domates, biber, bamya gibi sebzeleri kurutmak için yerel ürünlere yönelirlerdi. Hevsel Bahçeleri'nin patlıcanı, Gezin’in fasulyesi, Serde’nin domatesi gibi yerel mahsuller, geleneksel olarak bu amaçla kullanılırdı. Kış boyunca bu kurutulmuş sebzelerle yapılan yemekler, Diyarbakır mutfağının ayrılmaz bir parçasıydı.
KAVURMA GÜNLERİ VE KÜLTÜREL PAYLAŞIM
Kavurma günleri, Diyarbakır’ın kış hazırlıklarının en önemli ve renkli ritüellerindendi. Aileler, büyük kazanlarda etleri kavurur, komşularına ikram ederlerdi. Kavurma, sadece bir yemek değil, bir araya gelmenin, yardımlaşmanın ve dayanışmanın simgesiydi. Kavurma yapılan etler, küplere doldurulup kış boyunca saklanır, mahalledeki yoksul ailelere dağıtılırdı. Kavurmanın bir diğer özelliği ise, içinde pişen ayvaların sıcakken yenmesiydi.
YAĞDA KIZARAN ETLER VE PASTIRMA YAPIMI
Kavurma sonrası, pastırma yapımı başlardı. Koyun etleri özel baharatlar ve sarımsakla yoğrulup, birkaç gün boyunca güneşte kurutulurdu. Diyarbakır mutfağında, kavurma ve pastırma, soğuk kış günlerinde yapılan en lezzetli yemekler arasında yer alırdı. Ayrıca, bu geleneksel yemekler evlerde yapılan misafirliklerde de sıkça servis edilirdi.
ŞA’RE KESME GELENEĞİ
Ekim ve Kasım aylarında Diyarbakır’ın evlerinde şa’re (şehriye) kesme zamanı başlardı. Bu, hem bir ev işiydi hem de büyük bir sosyal etkinlikti. Kadınlar ve komşular birlikte toplanıp şehriye keser, sohbet eder ve mani yarışmaları yaparlardı. Şa’re kesme, Diyarbakır’da dostlukların, komşuluk ilişkilerinin pekiştiği, aynı zamanda manilerin doğduğu bir gelenekti.
Diyarbakır’da kış hazırlıkları, yalnızca pratik bir ihtiyaç değil, kültürel bir mirasın yaşatılmasıdır. Bugün teknoloji ile her şey daha hızlı ve kolay hale gelse de, Diyarbakır’ın eski ailelerinde bu geleneksel hazırlıklar sürdürülmektedir. Kışa dair hazırlıklar, kışın sadece bedeni değil, ruhu da ısıtan geleneklerle doludur.
