ÖZEL HABER - Ali Çekdar KORKMA
Türkiye’nin 16 ilinde yer altı sularının çekilmesi ve karstik yapının etkisiyle obruk oluşumu hızla artıyor. Konya Ovası, Tuz Gölü Havzası ve Güneydoğu Anadolu’da, özellikle Diyarbakır ve Batman gibi iller yüksek risk taşıyor. Doğal yapıların yanı sıra insan faaliyetlerinin de bu tehlikeyi artırdığı belirtiliyor. Uzmanlar, bölgelerdeki yer altı su kullanımı ve yerleşim planlarının yeniden düzenlenmesi gerektiğini vurguluyor.
DİYARBAKIR’DA OBRUK TEHLİKESİYLE KARŞI KARŞIYA
Diyarbakır ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi, obruk tehlikesiyle karşı karşıya. Yer altı sularının çekilmesi ve doğal karstik yapı nedeniyle bölgede obruk oluşumları hızla artıyor. Batman ve Şanlıurfa gibi komşu illerde de benzer tehlikeler görülürken, uzmanlar özellikle Diyarbakır için uyarıda bulunuyor. Bu durum hem tarımsal üretimi hem de yerleşim alanlarını tehdit ediyor.
Diyarbakır, karstik yapıya sahip toprakları ve yoğun yer altı su kullanımının birleşimiyle obruk oluşumuna açık bölgeler arasında yer alıyor. Özellikle tarım alanlarında bilinçsiz su tüketimi, yer altındaki kayaçların çözülmesine ve tavanlarının çökmesine yol açıyor.
Batman ve Şanlıurfa’da da benzer sorunlar yaşanırken, uzmanlar bu bölgelerin düzenli olarak izlenmesi gerektiğini vurguluyor. Diyarbakır, çevresindeki fay hatları ve yoğun su kullanımı nedeniyle kritik bir noktada bulunuyor.
HANGİ İLLER RİSK ALTINDA?
AFAD verilerine göre obruk tehlikesi bulunan iller şöyle sıralanıyor:
• İç Anadolu: Konya, Aksaray, Karaman, Nevşehir
• Güneydoğu Anadolu: Diyarbakır, Batman, Şanlıurfa, Bitlis
• Batı Anadolu: Eskişehir, Afyonkarahisar, Denizli, Manisa
• Doğu Anadolu: Erzurum, Sivas
• Karadeniz: Çankırı, Çorum, Yozgat
Bu illerde yer alan karstik yapılar, yer altı su seviyelerindeki değişikliklerle birleşerek obruk oluşumunu tetikliyor. Özellikle Konya Ovası’nda 20’den fazla aktif obruk bulunuyor.
OBRUK NASIL OLUŞUR?
Obruklar, yer altındaki eriyebilir kayaçların (kireçtaşı, dolomit) sularla çözülmesi sonucu meydana geliyor. Bu süreçte:
1. Yer altındaki boşluklar zamanla genişliyor.
2. Boşlukların üstündeki toprak veya kayaç çöktüğünde obruk oluşuyor.
3. İnsan kaynaklı faktörler (yer altı sularının aşırı kullanımı) süreci hızlandırıyor.
Derinliği birkaç metreden yüzlerce metreye kadar değişen obruklar, yerleşim yerleri için ciddi bir tehdit oluşturuyor.
TÜRKİYE’DE EN ÇOK BİLİNEN OBRUKLAR
• Kızören Obruğu (Konya): 300 metre genişliği ve 145 metre derinliğiyle Türkiye’nin en büyük obruklarından biri.
• Cennet ve Cehennem Obrukları (Mersin): Turistik açıdan popüler.
• Mucur Obruğu (Kırşehir): Derinliği ve görsel etkileyiciliği ile dikkat çekiyor.
