ÖZEL HABER - Mehmet Rumet SOYLU / KAMERA - Veli BALTACI
Diyarbakır’ın asırlardır varlığını sürdüren Çarşîya Şewitî, tarihte gördüğü büyük yangının ardından küllerinden yeniden doğdu. Diyarbakırlıların hayatında önemli bir yeri olan ve neredeyse herkesin yaşamına dokunduğu bu tarihi çarşı, Evliya Çelebi’nin sözünü ettiği Diyarbakır'a ait 66 esnaf çarşısından biri.
Çarşıya Şewitî'nin asıl adını neredeyse hiç kimse bilmez. Daha çok geçirdiği büyük yangından sonra çarşının adı Çarşîya Şewitî olarak bilinir. Halen varlığını sürdüren çarşı, yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı oluyor.
“TİCARETİN KALBİ BURADA ATIYOR”
Ayakkabıcılar, kadın ve erkek giyimi, züccaciye ve yöresel elbiseler satan bölümleri bulunan çarşıda esnaf, gazetemi Güneydoğu Ekspres’e konuşarak, Çarşîya Şewitî’yi anlattı.
Çarşı esnaflarından Adnan Yalın, “Binlerce yıllık bir geçmişi olan kentimizin en güzel mekanlarından biridir burası. 100 yıl önce, birkaç defa yanıyor bu çarşı. Bir çok rivayetin yanı sıra, buraya atanan yeni bir valiyi kötülemek için yangın çıkartıldığı da rivayetler arasında. Diyarbakır ve bölge ticaretinin kalbi burada atıyor” diye konuştu.
“BUĞDAY PAZARI, ULU CAMİ ÇARŞISI DA DENİLİRDİ”
Çarşıda 43 yıldır esnaflık yapan Şahabettin adlı esnaf da “Yaklaşık 43 yıldır burada çalışıyorum. Eskiden buraya Buğday Pazarı, Ulu Cami Çarşısı da denilirdi. çoğunlukla kadın malzemeleri satıyorum. Her ne kadar erkeklerle yapılan ticarette daha kar ediyorsam da Kadınlarla alışveriş yapmak daha naif ve güzel” dedi.
BİRÇOK SEKTÖRDEN BÖLÜMLERİ VAR
Çarşının yapısından söz eden Nurettin Aksakal adlı esnaf da tarih çarşıyı şöyle anlattı: “Çarşımızda bir çok sektörden bölümler var. Ayakkabıcılar, kadın ve erkek giyimi, züccaciye ve yöresel elbiseler satan bölümler gibi. Eskiden köylerden sabah erken gelenler olduğu için sabah ile öğleden sonraki saatlerde yoğunluk vardı. Şimdilerde bu yoğunluk tüm güne yayılmış durumda.”
“ENAYİLER ÇARŞISI DA DENİLİYORMUŞ”
50 yıldır çarşıda esnaflık yapan Mehmet Yardım, buraya ‘Enayiler Çarşısı’ da denildiğini belirterek, şunları söyledi: “50 yıla yakındır burada esnafım, erkek giyimi üzerine işimiz, çarşımız çok aşırı sıcakların olduğu 1-2 ay ziyaretçi sayısı düşse de 12 ay açıktır. Çok kullanılmasa da buraya Enayiler Çarşısı da deniliyormuş. Yani buradan ucuza mal almayıp lüks olduğu için daha pahalıya mal alanlar için kullanılıyor.
Çarşımız birkaç defa yanmıştır. Bununla alakalı birçok rivayet vardır. Gayrı Müslim esnafı buradan kaçırma amaçlı olduğu yönünde rivayetler de var. Şehir büyüdükçe buraya ilgi biraz azaldı ama son yıllarda Sur ve İçkalenin tanınır olması nedeniyle daha bir canlılık baş gösterdi.”
“AVM’LERDEN DAHA UCUZ”
Çarşının müşterileri, büyük alışveriş merkezleri yerine burayı tercih ediyor. Çarşıya alışveriş yapmaya gelen Abdülbaki Demir nedenini şöyle anlatıyor: “Atadan-dededen kalma tarihi bir mekanımızdır burası. Burayı tercih etmemizin sebebi, burada ‘Yok’ yoktur. İstediğin her şeyi ve her bütçeye uygun olanı buluyoruz. El emeği göz nuru birçok şey bulabiliyoruz burada. Ve başta AVM’ler olmak üzere birçok yerden de ucuz olduğu için burayı tercih ediyoruz.”
“SICAK, SAMİMİ BİR YER”
Çarşıda alışveriş yapan Harun Onay adlı müşteri de şunları söyledi: “İstediğimizi biraz daha ucuza bulduğumuz için burayı tercih ediyoruz. Ayrıca burada herkes neredeyse birbirini tanıyor. Sıcak, samimi bir yer. Serin ve her şey doğal olduğu için de ayrıca burada zaman geçirmek hoşumuza gidiyor.”
