Sertaç Kayar - Haber
Türkiye’de anıt arkeolojisinin kurucusu olarak bilinen Albert Gabriel, Diyarbakır için daha büyük bir anlam ifade ediyor. Tarihe “Diyarbakır surlarını kurtaran kişi” olarak giren Albert Gabriel, Diyarbakır surlarının yıkımını engellemiş ve surları yok olmaktan kurtarmıştı.
DİYARBAKIR SURLARIN YIKIMINI SON ANDA DURDURDU
Çin Seddi'nden sonra dünyanın en uzun surları olma özelliğini taşıyan Diyarbakır Surları, 1930 yılında “Sur içine hava girmiyor, bulaşıcı hastalıklar yaygınlaşıyor, hava sirkülasyonu olsun” diyen dönemin valisi Faiz Ergun'un talimatıyla top atışlarıyla bir kısmı yıkıldı.
Tam da o dönem tarihi eserler hakkında araştırma yapmak üzere Diyarbakır'da bulunan Fransız arkeolog Albert Louis Gabriel, Milli Eğitim Bakanlığı'na hemen rapor yazar. Raporda, surların tarihi ve arkeolojik açıdan paha biçilemez olduğunu söyler ve yıkım hemen durdurulur.
GERİYE ÖNEMLİ FOTOĞRAFLARI KALDI
Surların yıkımını engelleyerek Diyarbakır’ı bir adeta tarihi ve kültürel bir felaketten kurtaran Albert Gabriel, o dönem bir çok tarihi eser ve mekanı da fotoğraflayarak günümüze taşımada büyük katkısı oldu. Albert Gabriel’in çektiği fotoğraflar, Diyarbakır ve tarihi mekanlarının daha önce nasıl olduğu konusunda önemli bilgiler verir.
ALBERT GABRİEL KİMDİR?
Sanat tarihçisi, mimar, arkeolog, ressam ve gezgin Albert Gabriel, 1883 yılında Fransa’nın Haute-Marne ilinin Cerizières kasabasında doğdu. Gabriel, Maarif Vekâleti'nin talebi ile derslerin yanı sıra Anadolu’daki Türk yapı sanatı eserlerini inceleme işini üstlendi. Mardin, Nusaybin, Hasankeyf, Dunaysır, Urfa, Harran ve Halep’teki İslami yapıları inceledi. Gittiği kentlerde Selçuklu eserlerinin plân, kesit ve kitabelerini çıkararak Batı dilinde yayına hazırladı. 1936-1938 yıllarında Frig Yazılıkayası üzerine çalıştı. Türkiye’de anıt arkeolojisinin kurucusu olarak biliniyor. En son 1959 yılında Türkiye’den ayrılan Gabriel, 1972’de 89 yaşında yaşamını yitirdi.