ÖZEL HABER - Leyla DAĞ
Diyarbakır, Türkiye’nin doğusunda tarihi ve kültürel mirası kadar nüfus artışıyla da dikkat çeken illerinden biri. 1927 yılında 194 bin kişilik bir nüfusa sahip olan şehir, geçen 96 yılda nüfusunu 1.8 milyonun üzerine çıkararak önemli bir büyüme kaydetti. Diyarbakır’ın nüfus artış hikayesi, sadece rakamlardan ibaret değil; sosyal, ekonomik ve demografik değişimlerin izlerini taşıyor.
CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA DİYARBAKIR’IN NÜFUSU
Cumhuriyetin ilk yıllarında Diyarbakır, nüfus açısından Türkiye’nin orta ölçekli şehirlerinden biriydi. 1927 yılında toplam nüfusu 194.316 olarak kaydedildi. Bu dönemde kırsal kesim, toplam nüfusun %76’sını oluşturuyordu. 1935’te %10’luk bir artışla 214 bine ulaşan nüfus, 1940 yılında 257 bine yükseldi. Ancak bu yıllarda şehirleşme oranı oldukça düşüktü; nüfusun %70’ten fazlası kırsalda yaşıyordu.
1950’li yıllarda şehirleşme oranı yükselmeye başladı. 1950 yılında 293 bin olan toplam nüfus, 1960 yılında 401 bine ulaştı. Bu dönemde kırsaldan şehirlere göç eğilimi arttı ve şehirleşme oranı %31 seviyesine çıktı.
1980’LERDE ŞEHİR NÜFUSU KIR NÜFUSUNU GEÇTİ
1980’ler, Diyarbakır’da şehirleşme açısından önemli bir dönüm noktası oldu. 778.150 kişilik nüfusun %48’i şehirde, %52’si kırsalda yaşıyordu. Bu yıllardan itibaren şehirleşme hızlanarak kırsal kesimi geride bıraktı. 1990 yılına gelindiğinde şehir nüfusu %53’e çıkarak kırsal nüfusu geride bıraktı.
2000’Lİ YILLARDA DİYARBAKIR
2000’li yıllarda Diyarbakır’ın nüfus artışı hız kazandı. 2000 yılında toplam nüfus 1.3 milyondu. Şehirleşme oranı %60’a ulaşarak kırsal kesimle arasındaki farkı giderek açtı. 2023 yılına gelindiğinde ise toplam nüfus 1.818.133 kişiye ulaştı. Bu nüfusun %71’i şehirde, %29’u ise kırsalda yaşıyor.
2023 yılı itibarıyla Diyarbakır’ın nüfusu 1.818.133 kişiye ulaştı. Bu nüfusun 918.980’i erkek, 899.153’ü ise kadınlardan oluşuyor. Erkek nüfus, toplam nüfusun %50,5’ini oluştururken kadın nüfus %49,5’lik bir orana sahip. Bu cinsiyet dağılımı, Diyarbakır’da kadın ve erkek nüfusunun dengeli bir şekilde seyrettiğini gösteriyor.
2013 yılı, Diyarbakır’ın nüfus hesaplamasında önemli bir dönüm noktası oldu. Bu yıldan itibaren Türkiye genelinde olduğu gibi şehir ve kır ayrımı kaldırıldı. Bu düzenleme, şehirleşme oranının artmasına ve daha güncel verilerin elde edilmesine olanak tanıdı.
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE DİYARBAKIR’IN NÜFUS HİKAYESİ
Diyarbakır, neredeyse bir asırlık süreçte nüfusunu %900 oranında artırarak Türkiye’nin en hızlı büyüyen şehirlerinden biri oldu.
Şehirleşme oranının yükselmesi, kırsal göçlerin artması ve sosyal değişimler, bu büyümenin temel taşlarını oluşturuyor. Bugün Diyarbakır, sadece nüfusuyla değil, aynı zamanda tarihsel ve kültürel zenginlikleriyle bölgenin cazibe merkezi olmaya devam ediyor.
