ÖZEL HABER - Mehmet Rumet SOYLU
2015 yılında UNESCO Dünya mirası geçici listesine dahil edilen Hevsel Bahçeleri, Diyarbakır Surları ile birlikte yer aldığı için, bölgenin tarihi bütünlüğü açısından da büyük önem taşır. Bahçelerin korunması, sadece yerel kültür için değil, aynı zamanda insanlık tarihi için de önemli bir sorumluluk oluşturmaktadır. Hevsel Bahçeleri, sadece bir tarım alanı olmanın ötesinde, bölge halkı için sosyal bir yaşam alanıdır.
TARIMSAL ÜRETİMİN MERKEZİ
Hevsel Bahçeleri, Diyarbakır Surları'nın hemen güneydoğusunda yer alır. Dicle Nehri'nin kıyısındaki bu alan, toplamda yaklaşık 12 kilometrekarelik bir alanı kaplar. Bahçeler, surlar ve nehir arasındaki bu doğal alan, tarih boyunca kentin tarımsal üretiminin merkezlerinden biri de olmuştur. Tarihi ve kültürel açıdan büyük öneme sahip bir alan olup, hem bölge halkı hem de dünya kültür mirası açısından önemli bir yerdir. Bu bahçeler, sadece tarımsal bir alan olmanın ötesinde, çevresindeki surlar ve çevre halkıyla sıkı bir bağ kurarak, Diyarbakır’ın tarihini, kültürünü ve ekosistemini yansıtan mekân olarak ön plana çıkar.
TARIMSAL FAALİYETLERİ M.Ö’YE DAYANIYOR
Hevsel Bahçeleri, Diyarbakır’ın binlerce yıl süren yerleşik hayatına dayanır. Bölgede yapılan arkeolojik kazılar, bahçelerin milattan önceki dönemlere kadar uzandığını ve bu alanda tarım faaliyetlerinin çok eskilere dayandığını göstermektedir. Antik dönemlerden günümüze kadar, sulama teknikleri, yerel tarım ürünleri ve geleneksel ziraat yöntemleriyle bölge halkının hayatını şekillendirmiştir. Osmanlı döneminde ise Hevsel Bahçeleri özellikle Diyarbakır’ın ekonomik yapısında önemli bir yer tutmuş, tarım ürünleri buradan temin edilmiştir. Bu alan, aynı zamanda Diyarbakır’ın su sistemlerinin önemli bir parçası olarak da işlev görmüştür. Dicle Nehri ve çevresindeki doğal kaynaklar sayesinde, sulama ve tarım için uygun bir ortam yaratılmıştır.
180’E YAKIN KUŞ TĞRÜNE EV SAHİPLİĞİ YAPIYOR
Hevsel Bahçeleri, zengin bir biyolojik çeşitliliğe sahip olup, hem tarım hem de ekosistem açısından çok önemli bir alan durumundadır. Burada yetiştirilen ürünler arasında meyve ağaçları, sebzeler ve buğday gibi tarım ürünleri bulunmaktadır. Ayrıca, bu bahçelerde geleneksel yöntemlerle sulama yapılmaktadır.
Bahçeler, bölgenin ekosistemine de büyük katkı sağlamakla birlikte çeşitli bitki örtüsü ve hayvan türleri için önemli bir yaşam alanı sunmaktadır. Aynı zamanda, Diyarbakır Surları'nın hemen yanı başında yer aldığından, hem bu bölgenin tarihi kimliğini hem de çevresindeki doğal çevreyi harmanlayan bir dengeyi oluşturur. Birçok farklı tür ihtiyaçlarına cevap verebilecek alanlara sahip olan Hevsel bahçeleri, 180’ye yakın kuş türüne ev sahipliği yapmakla birlikte, susamuru, tilki, sansar, sincap ve kirpi gibi birçok memelinin barınağı konumundadır.
Göçmen kuşlar tarafından bir dinlenme, barınma ve korunma yeri olarak kullanılan Hevsel Bahçeleri, bölgeye has bazı kuşların da görülebildiği bir alandır. Burada yabani şahin, kızıl şahin, arı şahini, yılan kartalı, kukumav ve küçük-büyük kerkenezlere rastlamak mümkündür. Türkiye'de nadir bulunan yaz atmacalarının da adresi olarak bilinir.
