ÖZ EL HABER - Fatma TEMEL / KAMERA - Veli BALTACI
Diyarbakır’da, son 5 yıldır kentin gündeminde olan ve bu alanda çalışmalar yapılan fıstık yetiştiriciliği ile ilgili projede önemli bir aşama kat edildi. Fıstık üretiminin yüzde 95’inin yapıldığı Güneydoğu’da, Antep, Urfa ve Siirt’ten sonra Diyarbakır da önemli bir pay sahibi olacak.
Yaklaşık 5 yıl önce Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası’nın (DTSO) deneme amaçlı yaptığı fıstık üreticiliğinde verim elde edilince kentin kuzey ilçelerinde “Kuzey Fıstık Ormanları”nın kurulması kararı alındı ve şuana kadar kent genelinde 500 bin fıstık ağacı dikilerek önemli bir başarı elde edildi. Diyarbakır ekonomisine katkı sağlayacak olan bu çalışma ile kentte ilk kez Diyarbakır İli Fıstık Üreticileri Birliği kuruldu ve başkanlığını Celalettin Birtane üstlendi.
“DİYARBAKIR’DA FISTIK ALANLARI GENİŞLİYOR”
Birlik Başkanı Celalettin Birtane, “Diyarbakır’da Fıstık Ormanları Oluşturma Projesi” ile ilgili yürüttükleri çalışmalar ve proje ile ilgili gazetemiz Güneydoğu Ekspres Gazetesi’ne konuştu. DTSO’da Meclis Başkanlığı yaptığı dönemde 30 bin fide dağıttıklarını hatırlatan Birtane, “Ertesi yıl da dağıttık ve bunun üzerine ciddi bir farkındalık yarattık. Fıstık Üreticileri Birliği kurduk ki bu farkındalık daha da güçlensin. Ve fıstık dikim alanları çoğalmış olur. 2024’ün ocak ayında saha çalışması yaptık. Bu saha çalışmasında Diyarbakır’ın Bismil, Silvan, Hazro, Lice, Kulp, Dicle ve Hani ilçelerinde fıstık ekim alanlarının olduğunu gördük. 13 bin dönüm arazide düzenli bahçe şeklinde 500 bin adet fıstık ağacı var. Ve bunların yaş ortalamaları da 5-6’dır. Son 5 yıldır yaptığımız bu çalışmalar içerisinde bu düzenli bahçeler oluşturuldu. Diyarbakır’da gittikçe fıstık alanları genişliyor. Bize ulaşıp fıstık ağacı dikimi için bilgi almak isteyen ortalama bin dönüm arazilik talepler geldi. Bu daha çok artacak” dedi.
5 YILDA 500 BİN FISTIK AĞACI
Hedeflerinin 10 milyon fıstık ağacı olduğunu söyleyen Birtane, şuan kent genelinde 5 yılda 500 bin fıstık ağacı ekildiğini kaydetti. Birtane, şöyle devam etti: “Esasında Diyarbakır’da 10 milyon tane dikilmiş fıstık ağacağının olması lazım. Bunun ekonomiye ciddi bir katkısı olacak. Hem mikro düzeyde iklime ve ekolojik dengeye katkısı olacak. Bu ağacın en önemli özelliği sıcağı sever ve kuraklığa karşı dayanıklıdır. Fıstık çeşitleri var ama bölgemizde ağırlıklı olarak Siirt çeşidi aşılanıyor. Biz Diyarbakır’da bir marka yaratıp dünya piyasasına nasıl çıkabiliriz? Bizim temel hedefimiz üretimi yaygınlaştırmak ve bölgeye ait bir marka oluşturmaktır.”
“DİYARBAKIR’DA ŞUAN 150 TONA YAKIN ÜRETİM VAR”
Diyarbakır’da 20-30 yaşlarında ağaçların olduğuna dikkat çeken Birtane, “Şuan 150 tona yakın bir üretim var. Ama üç yıl sonra Diyarbakır’da ciddi bir üretim olacak. 500 bin ağaç devreye girecek. O açıdan Diyarbakır’ın ekonomisine ciddi bir katkısı olacak. 10 milyon ağacımız olduğu zaman her ağaç 10 kilo verse yılda en az Diyarbakır’a 1 milyar dolar ihracat geliri olacak. Diyarbakır’ın tüm ihracat geliri 200 milyon dolardır” diye konuştu.
“KISA SÜREDE ÖNEMLİ ÇALIŞMALAR YAPTIK”
Kısa sürede ciddi çalışmalar yürüttüklerini kaydeden Birtane, “Geçtiğimiz Mart ayında Siirt Üniversitesi Fıstık Araştırma Bölümü’nden 4 hoca getirip burada geniş kapsamlı bir eğitim verdik. Şubat ayında da saha çalışması yaptık. Hangi ilçede kaç ağaç dikili gibi bilgileri topladık” dedi.
“DÖRT AMACIMIZ VAR”
Birlik olarak GAP’a sundukları projelerin olduğunu ifade eden Birtane, bu projelerin dört amacının olduğunu belirterek, şunları söyledi: “Birincisi, ilk iki yıl kaliteli fıstık fidesini hibe olarak dağıtmak. İkincisi, fıstık fidesi üretimini yapmak. Üçüncüsü, demonstrasyon bahçesi oluşturmak. Yani Siirt çeşidi, Antep çeşidi gibi bahçeler büyüyecek ve insanlara o bahçeler üzerinden eğitim vereceğiz. Bakımı, ilaçlaması vs. Dördüncüsü de teknik tarımdır. Kişi kendi evinde fıstık bahçesine DATA sistemi ile müdahale edecek. Projemiz kabul edilirse bu dört amacımızı gerçekleştirmiş olacağız. GAP bu yılın başında bu proje için karar verecek.”
HEDEF 10 MİLYON AĞAÇ
Diyarbakır’da en fazla fıstık ağacının dikili olduğu ilçelerin başında Bismil, Çınar ve Silvan olduğunu dile getiren Birtane, şuan Diyarbakır genelinde 500 bin fıstık ağacı olduğunu söyledi. Birtane “Kulp, Hazro, Lice, Dicle ve Eğil’de de var. Diyarbakır’daki hedefimiz 10 milyondur. Şuan 500 bin adet var. Bunu 5 yılda gerçekleştirdik. Hem birlik, hem yerel yönetimler, kamu kurumları ve sivil toplum örgütleri arkasında durursa 5 yılda rahatlıkla 10 milyona ulaşır ve Diyarbakır’a ciddi bir katkısı olur” şeklinde konuştu.
“BU DİYARBAKIR’IN PROJESİDİR”
Fıstık projesi ile ilgili çağrı yapan Birtane, “Diyarbakır’daki tüm halkımız, ilçeler dahil herkesin en az 10-20 dönüm fıstığı olsun. Elinde bulunan toprağın en az yüzde 10-20’sini fıstığa dönüştürsün. Diğer çağrımız da Diyarbakır’daki kamu kurumları, yerel yönetimler ve sivil toplum örgütlerinedir. Eğer gerçekten Diyarbakır’ın ekonomik anlamda dünyanın sayılı kentleri arasına koymak istiyorsak herkesin bu projeye destek vermesini istiyoruz. Bu Diyarbakır’ın projesidir” dedi.
