İç savaşlar, ülkelerin tarihindeki en yıkıcı olaylardan biri olmuştur. Ancak, bazı ülkeler bu kanlı süreçleri barış antlaşmalarıyla sonlandırmayı başarmıştır. Kolombiya’dan Sudan’a kadar birçok ülke, bu süreci başarıyla tamamlamış ve iç barışa ulaşmıştır. Barış antlaşmaları, iki ya da daha fazla düşman taraf arasında çatışmaları sona erdiren resmi anlaşmalardır. Bu yazıda, iç savaşları barış antlaşmalarıyla bitiren ülkeleri ve bu süreçte nasıl adımlar attıklarını inceliyoruz.
BARIŞ ANTLAŞMASI NEDİR?
Barış antlaşması, taraflar arasında düşmanlıkları resmen sona erdiren bir anlaşmadır. Bu anlaşmalar, çatışmaların durduğu ancak yasal olarak savaş halinin sona ermediği durumlarda hayati önem taşır. Barış antlaşmaları, savaşan tarafların geçiş sürecini ve savaş sonrası dönemi yöneten yasal çerçeveyi oluşturur. Ancak, 1950’den bu yana devletler arası savaşların barış antlaşmalarıyla sona erme oranında önemli bir düşüş yaşanmıştır.
BARIŞLA SONA EREN İÇ SAVAŞLAR
Dünyada bazı ülkeler, uzun süre devam eden iç savaşları barış antlaşmalarıyla sona erdirmeyi başarmıştır. Örneğin, Kolombiya’daki FARC gerillaları ile Kolombiya hükümeti arasında imzalanan barış antlaşması, onlarca yıl süren çatışmaları sona erdirmiştir. Yine Sudan'da 2005 yılında imzalanan Kapsamlı Barış Anlaşması, ülkenin güneyindeki iç savaşı durdurmuş ve Güney Sudan’ın bağımsızlığına giden süreci başlatmıştır. Amerikan İç Savaşı veya diğer adıyla Eyaletler Arası Savaş, Amerika Birleşik Devletleri'nin Washington'daki yönetimi ile bu ülkeden ayrılmak isteyen 11 Güney Eyaleti arasında çıkmış geniş kapsamlı bir iç savaştır.
MODERN ÇAĞDA BARIŞ ANTLAŞMALARI
1950'lerden sonra iç savaşlar, uluslararası alanda daha karmaşık bir hal aldı. Ancak modern çağda barış antlaşmalarının müzakere edilmesi, hem yerel hem de küresel barış için büyük önem taşımaktadır. Bu müzakereler, uluslararası hukuk ve diplomasinin gelişmesiyle daha teknik bir hale gelmiştir. Barış antlaşmaları, çatışmanın sona ermesinden sonra barış sürecinin devamlılığı için kritik bir çerçeve sunmaktadır.
İşte 1990 sonrası dönemde gerçekleşen önemli iç savaşların bir listesi:
1. Liberya İç Savaşı (İlk) (1989–1997)
2. Somali İç Savaşı (1991-günümüz)
3. Cezayir İç Savaşı (1991–2002)
4. . Vietnam İç Savaşı (Vietnam Savaşı) (1955-1975)
5. Çin İç Savaşı (1927-1949)
6. Tacikistan İç Savaşı (1992–1997)
7. Sierra Leone İç Savaşı (1991–2002)
8. Burundi İç Savaşı (1993–2005)
9. Ruanda Soykırımı ve İç Savaşı (1994)
10. Bosna Savaşı (1992–1995)
11. Hırvatistan Savaşı (1991–1995)
12. Kosova Savaşı (1998–1999)
13. Çeçenistan Savaşı (İlk Çeçen Savaşı) (1994–1996)
14. Kongo Demokratik Cumhuriyeti İç Savaşı (Birinci Kongo Savaşı) (1996–1997)
15. Kongo Demokratik Cumhuriyeti İç Savaşı (İkinci Kongo Savaşı) (1998–2003)
16. Angola İç Savaşı (1975–2002)
17. Nepal İç Savaşı (Maoist İsyan) (1996–2006)
18. Guinea-Bissau İç Savaşı (1998–1999)
19. Fildişi Sahili İç Savaşı (Birinci Fildişi Savaşı) (2002–2007)
20. Sudan İç Savaşı (İkinci Sudan İç Savaşı) (1983–2005)
21. Darfur Savaşı (Sudan) (2003–günümüz)
22. Irak İç Savaşı (Irak Savaşı sonrası dönem) (2013-2017)
23. Çad İç Savaşı (2005–2010)
24. Libya İç Savaşı (İlk Libya İç Savaşı) (2011)
25. Suriye İç Savaşı (2011-günümüz)
26. Yemen İç Savaşı (2014-günümüz)
27. Libya İç Savaşı (İkinci Libya İç Savaşı) (2014-günümüz)
28. Güney Sudan İç Savaşı (2013–2018)
29. Ukrayna İç Savaşı (Donbas Savaşı) (2014–günümüz)
30. Etiyopya İç Savaşı (Tigray Savaşı) (2020–2022)
