Iğdır, hava kirliliğiyle gündemde. Temiz Hava Hakkı Platformu’nun hazırladığı rapora göre, Iğdır’da her 100 ölümden 28’i hava kirliliği kaynaklı.
Iğdır, hava kirliliğinde Avrupa'da birinci sırada. Coğrafi konumu, rüzgâr erozyonu, hidroelektrik santralleri ve Ermenistan'daki Metzamor Nükleer Santrali, kalitesiz kömür tüketimi, egzoz salınımları kirliliğin nedenleri olarak sıralanıyor. Temiz Hava Hakkı Platformu’nun (THHP) hazırladığı rapora göre Iğdır’da her 100 ölümden 28’i hava kirliliği kaynaklı.
Azerbaycan'a bağlı Nahçivan Özerk Cumhuriyeti, Ermenistan ve İran ile sınırı bulunan ve 200 bin nüfusa sahip olan Iğdır, 850 metre ile Doğu Anadolu Bölgesi'nin en düşük rakıma sahip kenti. 5 bin 137 metreyle Türkiye'nin en yüksek dağı olan Ağrı Dağı'nın yanı sıra kent; Küçük Ağrı Dağı (3896 metre), Zor Dağı (3 bin 196 metre), Kızılcaziyaret Dağı (2887 metre), Durak Dağı (2811 metre) ve Pamuk Dağı (2639 metre) ile çevrili.
Hava kirliliğinde avrupa birincisi
15 sağlık, çevre ve iklim örgütünün oluşturduğu Temiz Hava Hakkı Platformu’nun (THHP) 2023 yılının mart ayında yayınladığı rapora göre Türkiye'de havası en kirli beş kent ise sırayla Batman, Iğdır, Ağrı, Şırnak ve Malatya. Dünyada 131 ülke ve 7 bin 323 kentin hava kalitesinin ölçüldüğü 2022 Dünya Hava Kirliliği Raporu'nda da Avrupa bölgesinde havası en kirli kent Iğdır. İsviçre merkezli IQAir'in hazırladığı bu rapora göre kentte metreküp başına düşen partikül oranı 66,2 mikrogram. Türkiye ise bu raporda dünya hava kirliliği sıralamasında 45'inci sırada bulunuyor.
Kirliliğin nedenleri
Kentteki havanın bu denli kirli olmasında etrafının dağlarla çevrili olması, rüzgar erozyonu ve bunun sonucunda taşınan toz parçacıkları, Ermenistan’da bulunan Metzamor Nükleer santralı, betonlaşma ve egzoz salımları, çevresel tahribatlar ile kalitesiz kömür kullanımı gibi nedenler sıralanıyor. Kente 2017 yılında doğal gaz verilmeye başlansa da kirlilik oranında gözle görülür bir düşüş yaşanmadı.
Başlıca neden rüzgar erozyonu
Iğdır Üniversitesi Çevre Mühendisliği Fakültesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Aysun Altıkat öncülüğünde 2020 yılında hazırlanan "Iğdır İli Partiküler Kirlilik Düzeyi ve Partiküler Kirliliğin Diğer Kirleticiler ile İlişkileri" başlıklı araştırmada kentteki hava kirliliğinin başlıca nedeni olarak rüzgar erozyonu gösterildi. Iğdır'ın içinde bulunduğu Sürmeli Çukuru'nun topografik yapısından dolayı çevresine göre oldukça alçakta kaldığı vurgulanarak, "Özellikle kurak aylar olan yaz döneminde kuvvetli rüzgârlarla atmosfere karışan tozlar Iğdır ilinde yoğun aerosol kirliliğine neden oluyor. Bu parametre Iğdır'da kış mevsiminde olduğu gibi yaz mevsiminde de partikül madde kirlilik sınır değerlerinin aşılmasına neden oluyor. Bu nedenle Iğdır, yıl boyunca partikül madde kirliliği sınır değerlerinin aşıldığı bir il. Aralık ilçesi rüzgâr erozyonu alanı Iğdır Ovası'nın en büyük partikül madde kaynak alanı" denildi.
'Üç ölümden biri hava kirliliği kaynaklı'
Uzun yıllardır devam eden ve siyasetin de sık sık gündemine gelen hava kirliliğinden dolayı kentte kanser, koah, astım gibi hastalıklarının yoğun olduğu belirtildi. Temiz Hava Hakkı Platformu’nun (THHP) hazırladığı aynı rapora göre, Iğdır’da son yıllarda gerçekleşen üç ölümden biri hava kirliliği kaynaklı. Rapora göre Türkiye genelinde 2021 yılında hava kirliliği nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı en az 42 bin 67. Raporda Iğdır’da her 100 ölümden 28’inin hava kirliliği nedeniyle meydana geldiği vurgulandı.
