ÖZEL HABER - Fuat BULUT
Kürt tarihinin en önemli figürlerinden biri olarak kabul edilen Qazi Muhammed, Kürtlerin bağımsızlık mücadelesinin simgelerinden biri olarak anılmaya devam ediyor. Peki, Qazi Muhammed kimdir?
Qazi Muhammed, 1893 yılında İran’ın Mahabad kentinde doğdu. Babası Qazi Ali, Kürtlerin haklarını savunan bir aydın ve kadıydı. Babasından aldığı dini eğitimle büyüyen Qazi Muhammed, Mahabad Vakıflar Dairesi Müdürlüğü ve kadılık görevlerini üstlendi.
SİYASİ MÜCADELEYE ADIM ATIŞI
1940'lı yıllarda, Kürt milliyetçiliğinin güçlü bir şekilde yükseldiği dönemde Qazi Muhammed, Komala Zhian I Kurd adlı Kürt milliyetçi örgütüne katıldı. Sovyetler Birliği'nin desteğiyle Kürtlerin özerkliğini savunan bu örgütün kısa süre içinde lideri oldu.
MAHABAD CUMHURİYETİ’NİN KURULUŞU
Qazi Muhammed, 22 Ocak 1946’da Mahabad’da düzenlenen büyük bir törende Mahabad Kürdistan Cumhuriyeti’ni ilan etti. Kürtlerin ikinci modern devleti olan Mahabad Cumhuriyeti, Qazi Muhammed’in Cumhurbaşkanı olarak göreve başlamasıyla resmiyet kazandı. Cumhuriyetin temel ilkeleri arasında Kürtçe’nin resmi dil olarak kabul edilmesi, “Ey Reqîb” marşının devlet marşı olarak belirlenmesi ve üç renkli bayrağın devlet sembolü olarak benimsenmesi yer aldı. Ayrıca, Cumhuriyetin kuruluşuyla birlikte Kürt kültürü, eğitimi ve basını gelişmeye başladı ve kadın hakları savunuldu.
MAHABAD CUMHURİYETİ’NİN SONU VE İDAMI
Mahabad Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği'nin desteğiyle kuruldu, ancak ömrü kısa sürdü. İran ordusu 15 Aralık 1946’da Mahabad’ı işgal etti ve Qazi Muhammed ile yakın arkadaşlarını tutukladı. 31 Mart 1947’de Qazi Muhammed, Mahabad’ın Çarçıra Meydanı’nda idam edildi.
QAZİ MUHAMMED’İN MİRASI
Qazi Muhammed, Kürtler için bağımsızlık mücadelesinin simgelerinden biri haline gelmiştir. Mahabad Cumhuriyeti’nin kuruluşu, Kürt halkının özgürlük ve bağımsızlık umutlarını canlı tutmuş ve Qazi Muhammed’in hayatı, mücadelesi ve idamı, Kürtler için bir ilham kaynağı olmuştur.
