Temel duygularımızdan birisi öfkedir. Her insan öfkelenmeli ve öfkesini gösteriyor olabilmelidir. Örneğin bir arkadaşınız sizi zor bir durumda bıraktığında ona öfkelenip sınır çizdiğinizde bu durumun tekrarlanmasını önleyebilirsiniz. Yani öfke doğru kullanıldığında bizi koruyan bir duygudur ancak olur olmadık şeylere gereğinden fazla ve yersiz bir şekilde öfkelenen kişilerde öfke kontrol problemi vardır. Duygu düzenleme problemi yaşadıkları için olur olmadık şeylere öfkelenir sonrasında da pişmanlık duyarlar. Bu kişiler genellikle bebeklikten beri duygularını kontrol altına alamayıp düzenleyemeyen kişilerdir. Bu sebeple öfkeyle başa çıkabilmek için diğer duyguları tanımak ve bunların üzerine çalışmak önemlidir.
Öfke Kontrol Probleminin Nedenleri
Öfke kontrol probleminin temelinde çeşitli birçok neden olabilir. Bu nedenlerden bazıları;
• Stres: kişisel problemler, yoğun iş temposu veya ekonomik kaygılar öfke seviyesini yükseltebilir.
• Geçmiş Deneyimler: Travmatik yaşam olayları, kişilerin öfke kontrol becerisini etkileyebilir.
• Kişilik Özellikleri: Bazı kişiler, duygusal olarak daha hassas ve öfkeye daha yatkın olabilir.
Öfke birçok kişi için öğrenilmiş bir şeydir. Özellikle Anadolu ve Doğu bölgelerinde ve eski dönemlerde baba, dede figürlerinin daha baskın olduğuna birçoğumuz şahit olduk veya duyduk. Bazı kültürlerde babanın ya da dedenin çocukları sevme ve onlarla oynamanın ayıp olduğunu da biliyoruz. Buna maruz kalan kişiler genelleme yaparak duygularını göstermemesi gerektiğini düşünebilir. Bir süre sonra bastırılan duygularda kendini öfke olarak dışa vurabilir.
5 yaşında bir çocuğu düşünün. ‘’Aman uslu otur bak amca sana çok kızar, sakın dedenin yanında yaramazlık etme dede çok sinirli’’ söylemlerini işitiyor. Muhtemelen burada öfke demek ki bir güç ve herkes ondan korkar saygı gösterir. Öfke büyüklerin işi bende büyüyünce böyle olayım ki kimse beni üzemesin herkes benden korkup ne kadar büyük insan desin algısının alt yapısını oluşturabilir.
Kırıldığını, üzüldüğünü, incindiğini veya hayal kırıklığına uğradığını ifade eden adamlar için kılıbık veya ağlayıp duygularını ifade eden çocuklar için mız mız söylemlerini işitmiş olmakta yine kişiye duyguların bastırılması gerektiğini düşündürebilir.
Özetleyecek olursak aslında öfke öğrenilmiş bir dildir. Bizim çevremizde tek gördüğümüz kabul edilip normalleştirilmiş duygu öfke ise biz diğer üzüntü, hayal kırıklığı, heyecan gibi çeşitli tüm duyguları tek bir duyguyla yani öfkeyle ifade ederiz. Bir süre sonra da anlaşılmadığımız ya da o dili kullanmış olmanın verdiği yorgunlukla daha da öfkeyi büyütebiliriz.
Bağırıp çağırmak, hakaret etmek, bir şeyleri vurup kırarak aslında biz duyguya temas etmiyoruz. Duyguya temas etmekten kaçıyoruz, yüzleşmekten kaçıyoruz. Senin bu
davranışın beni hayal kırıklığına uğrattı ve çok üzüldüm, çaresiz hissediyorum, yenilmiş hissediyorum duygularıyla yüzleşmek ve bunlara temas etmek daha farklı ve zorken öfkelenip sinirlenmek daha kolay ve daha normalleştirilmiştir.
Öfke Kontrol Probleminin Etkileri
Öfke kontrol sorununun bazı olumsuz etkileri şunlardır, aile ve ikili ilişkilerde çatışmalar, iş yaşamında daha fazla gergin bir ortam, kalp ve tansiyon gibi çeşitli sağlık sorunları, depresyon veya anksiyete gibi olumsuz psikolojik sorunlar sayılabilir.
Öfke Kontrol Problemiyle Başa Çıkma Yöntemleri
Duygusal Farkındalık: Sadece öfkeyi değil diğer duyguları da tanımak ve onları kabul etmek önemlidir. Eğer kendinizi kötü hissediyorsanız da beni ne tetikledi? Veya bu duygu sadece burasıyla mı ilişkili? şeklinde sorgulayın.
Nefes Egzersizleri: doğru nefes alma tekniğini uygulamak sakinleşmenizi destekleyebilir.
Fiziksel Aktivite: Egzersizler yapmak, stres düzeyinizin azalmasını sağlayabilir.
Yazmak: Duygularınızı açık ve şeffaf bir şekilde kağıda dökerek onları dışa vurmak olumlu etkide olabilir.
Terapi: Öfke kontrol problemi, sağlıklı kaliteli bir yaşam çözülmesi gereken bir durumdur. Bir psikolog desteği ile size en uygun teknik ve stratejiyle, öfkenizi
kontrol edip duygularınızı düzenlemeyi öğrenebilir ve daha sağlıklı bir yaşam sürdürebilirsiniz.
Düzenlenmiş duygular sağlıklı ilişkiler doğurur. Bir sonraki yazımda görüşmek dileğiyle, sağlıklı günler dilerim.