ÖZEL HABER - Fatma TEMEL / Ali Çekdar KORKMA
Mardin’in Derik İlçesi’nde, kültür, tarih ve edebiyat alanında araştırma yapmak amacıyla kurulan ve Sözlü Kültür, Tarih ve Edebiyat Araştırmaları Derneği (SOZ-DER), kültürel mirası korumak için önemli çalışmalar yürütüyor. 15 Mayıs 2023 tarihinde kurulan SOZ-DER, sözel tarihin araştırılıp, arşivlenmesini amaçlıyor. Güneydoğu Ekspres’e konuşan SOZ-DER Eş Başkanı Eyüp Güven, “Sözel bir arşiv ve araştırma için bir şeyleri oturtmamızın zamanı geldi de geçiyor” dedi.
“BESLENEBİLECEĞİMİZ ARŞİVLER ÇOK AZ”
Derneğin amacıyla ilgili bilgi veren Güven, “Tarih belli olmadan ve yazılmadan önce sözel olarak var olmuş. Daha eskiye gittiğimiz insanlar belirli bir sosyolojik yapıdan sonra diller ortaya çıkmış ve iletişim sözel biçimde oluşmuş. Ve bugüne kadar gelmiş. Bölgemize baktığımızda beslenebileceğimiz arşivler çok az. Birkaç arkadaş bir araya geldik ve böyle bir şeyi nasıl oturtabiliriz diye düşündük. Arkadaşlarımızın hepsi, donanımlı ve bu alanda çokça çalışmış insanlar. Alanda en az çalışma yapmış kişi benim diyebilirim. Bunun için akademik bir dil kullanmalıyız ki dünyada da bir karşılığı olabilsin” dedi.
“ARŞİVLEMEYİ HEDEFLEDİK”
Şahmaran mitolojisinden örnek veren Güven, şöyle devam etti: “Baktığında Yunanistan’da Medussa var. Medussa kafası yılan bir obje. Medusa mitolojisi ve hikâyesine de aşinadır herkes. Medusa’ya bakıyorsunuz ve Anadolu’ya geldiğinizde Tarsus’ta Şahmaran’a rastlıyorsunuz. Mardin’e gelip baktığınızda buranın bir simgesi olmuş durumda. Yaptığım bir araştırmada Karacadağ’da Neçirvan Ahmet ve Şahmaran hikâyesi Derik’te de var. Baktığımızda Yunan Mitolojisi ve Mezopotamya Mitolojisi arasında büyük bir benzerlik var. Birçok bilirkişi de benim gibi Yunan mitolojisinin Mezopotamya mitolojisinden etkilendiğini söyler. Yani bunlar hep sözel tarih. Bu açtığımız dernekte tarih, edebiyat ve kültür alanında ne kadar söylem, hikâye varsa hepsini araştırıp, arşivlemeyi hedefledik. Ve bu arşiv hem bizler için hem de dünya için güçlü bir arşiv olacak.”
DERNEK ÜYELERİNİN ÇOĞU KADIN
Dernek üyelerinin dünyanın farklı yerlerinden çalışmalara katıldığını söyleyen Güven, “Avrupa’da olan arkadaşlarımız var, orada çalışmalarının yürütüyorlar. Türkiye’nin, Kürdistan’ın ve Avrupa’nın farklı yerlerinde çalışma yürüten arkadaşlarımız var. Uzaktan işlerimizi yürütebiliyoruz. Teknoloji çağındayız. Üyelerimizin çoğu kadın aynı zamanda ve hepsi kendi alanlarında profesyonel olan insanlar. Birlikte daha büyük bir ağ oluşturup çalışlarımızı daha çok genişletmeyi hedefliyoruz” diye konuştu.
“GELECEK NESİLLERE AKTARMAYI AMAÇLADIK”
SOZ-DER Yönetim Kurulu Üyesi İsmail Erdem de şunları söyledi: “Tarihe baktığımızda birçok uygarlıkta yazılı eserler bulmak zor. Eskiden kil tabletlere yazılan yazıların çoğu günümüze ulaşamadı. Yazılı olan din kitapları var. İnsanlık yazmamış daha çok söylemişler. Sözel tarih daha güçlü burada. Hikâyeler, şiirler, müzik, dengbêj gibi çoğaltılabilir. Bizde bunları akademik çalışmalarla toplamayı amaçladık. Ve yaptığımız çalışmaları da arşivleyerek gelecek nesillere aktarmayı ve insanların bu arşivden beslenmesini amaçladık. Derneğimizde yeni çalışmalarımıza başladık. Dernek bizim için bir adımdır. Yeni bir perspektif diyebiliriz. Bu alanda sistematik çalışmalar yapılmıyor. Bu adım bizim için büyüyecek.”
