Fuat BULUT - Özel
MHP lideri Devlet Bahçeli'nin Ekim 2023’te TBMM’de DEM'lilerle tokalaşmasıyla başlayan süreç, yeniden bir umut ışığı doğurdu. PKK, Öcalan’ın çağrısı üzerine dokuz kez ateşkes ilan etti. Ancak, bu ateşkeslerin çoğu, ya bir tarafın taleplerini karşılamadığı için, ya da müzakereler sırasında çıkan anlaşmazlıklar yüzünden kısa sürede sona erdi.
ATEŞKESE GİDEN YOLLAR VE YAŞANANLAR
1990'lı yıllar, silahlı çatışmaların en yoğun yaşandığı dönemlerden biriydi. Turgut Özal’ın başkanlığındaki dönemde, Kürt sorunu hem askerler hem de siyasetçiler tarafından tartışılmaya başlandı. Özal’ın barış projesi, dönemin askeri yetkilileri tarafından engellenmeye çalıştı. Ancak, 20 Mart 1993’te Abdullah Öcalan, Bekaa Vadisi'nde basın toplantısı düzenleyerek ilk ateşkesi ilan etti. Ancak, Öcalan'ın bu açıklamasından kısa bir süre sonra, 33 silahsız askerin öldürülmesi, ateşkesin sona ermesine neden oldu.
1995 yılında, Çelik Harekâtı başlatıldı ve PKK, ikinci kez tek taraflı ateşkes ilan etti. Ancak, bu ateşkesin de taleplerin tartışılmaması nedeniyle kalıcı olması mümkün olmadı.
İMRALI SÜRECİ VE UZUN SÜRELİ ATEŞKESE ADIM
1998 yılında, Necmettin Erbakan hükümetinin döneminde üçüncü ateşkes ilan edildi. Bir ay sonra Öcalan, Suriye'yi terk etti ve Türkiye’ye teslim edildi. Ardından bölgedeki operasyonlar arttı ve ateşkes fiilen sona erdi.
1999 yılı, ateşkese dair en uzun süreli sürecin yaşandığı dönem oldu. Öcalan'ın 1 Eylül 1999'da yaptığı çağrı üzerine, PKK bir süreliğine ateşkese gitti. Ancak, 2004’te başlatılan askeri operasyonlar ve Öcalan’ın İmralı’daki sağlık koşulları, ateşkesi sona erdirdi.
SONRAKİ ATEŞKESLER VE ÇÖZÜM SÜRECİ
2006 yılında beşinci ateşkes ilan edildi. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Genelkurmay Başkanı Yaşar Büyükanıt, bu ateşkese olumlu yaklaşmadı ve operasyonların artan tempoda devam etmesiyle ateşkes sona erdi.
2009 yılında, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün "Güzel şeyler olacak" açıklamasının ardından, PKK bir aylık ateşkes ilan etti. Ancak, 2011'deki çatışmalar, bu sürecin de sonlanmasına neden oldu. 2012’de, PKK bir kez daha ateşkes ilan etti. Ancak, Öcalan'ın üzerindeki tecridin kaldırılması talebiyle cezaevlerinde başlatılan açlık grevleri süreci karmaşık hale getirdi.
2013 yılında, çözüm sürecine dair önemli adımlar atıldı. Öcalan, 21 Mart Newroz'unda silah bırakma çağrısı yaptı. PKK, geri çekilmeye başladı ve müzakereler iki yıl süresince devam etti. Ancak, 2015 yılında çözüm süreci fiilen sona erdi.
İMRALI’DAN ÇAĞRI SONRASI DOKUZUNCU ATEŞKES
Geçmiş başarısız süreçlerden dersler alınmış olunacak ki bu kez iş sıkı tutuldu. İmralı’da Öcalan ve hükümetin ilgili yetkilileri, sıkı bir tartışma sürecinden sonra süreci tam olarak olgunlaştırdıktan sonra adım attı. Aylarca Öcalan’la yol haritasının nasıl işleneceği masaya yatırılırken, dışarıda DEM Parti üzerinden siyasi temaslar yürütüldü. DEM Parti İmralı Heyeti, Irak Federal Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nden Barzani ve Talabani ailelerin yanı sıra Avrupa, Kandil ve cezaevlerine Öcalan’ın kararlılığını anlatan mektubu ulaştırdı. Olumlu dönüşler üzerine 41 yıllık çatışmalı sona erdirecek tarihi adım atıldı. “Tüm sorumluluğu üstleniyorum” diyen Öcalan, “Barış ve Demokratik Toplum Çağrısı” başlıklı metniyle hem örgütün silahlı gruplarına mesaj verdi hem de hukuksal zeminin yaratılması için devletin ilgili birimlerine gerekli düzenlemelerin acilen yapılmasını önerdi.
Bu gelişme üzerine PKK, 2 Mart 2025 tarihinde dokuzuncu kez ateşkes ilan etti. Gözler, güvenli ortamın sağlanması durumunda örgütün yapacağı kongreye çevrildi.
