Nermin ZENGİN – ÖZEL
Elazığ sınırları içinde doğan Maden Çayı ile bir kolu Bingöl sınırları içinde, diğer kolu ise Lice yakınlarındaki Birkleyn mağarasında doğan çay, Diyarbakır'ın Dicle ilçesi sınırları içinde birleşerek Dicle Nehri’ni oluşturur.
Bölgenin yüksek dağlarında ve derin vadilerinde yer alan gözelerin kaynağını oluşturduğu nehir, güneye inildikçe Batman, Garzan, Botan, Habur, Zap gibi önemli çaylar tarafından beslenir. Dağlardan indikçe coşan Dicle Nehri, Türkiye ile Suriye arasında yaklaşık 40 km. uzunluğunda bir sınır oluşturur. Irak'ın Basra kentinin yaklaşık 64 km kuzeyinde, Fırat nehri ile birleşmesiyle 'Şattülarap' adını alır. Daha sonra Basra körfezine dökülür.
RİVAYET: ALLAH’A GİDEN YOL…
Bölgedeki bir inanışa göre Dicle Nehri, Zap, Fırat ve Aras nehirleriyle birlikte, cennetin 4 kutsal nehrinden biri olarak kabul edilir. Bu nehirler "Allah'a giden yol" olarak bilinir. Bu özelliğinden dolayı özel kimi günler ile bayramlarda On Gözlü Köprüsü'nden dilek ve isteklerin yazılı olduğu kağıt parçaları Dicle nehrine bırakılır. Dicle'nin akıntısına bırakılan bu istek ve dileklerin Allah'a ulaştığı ve bu şekilde kabul gördüğüne inanılır.
Halk arasında Dicle nehri hakkında anlatılan başka bir rivayet daha vardır. Bu rivayete göre ise Allah, Hazreti Danyal'a seslenerek, "Elindeki asa ile suyun çıktığı mağaranın ağzından başlayarak bir çizgi çiz, su arkandan gelecek. Ancak yetimlerin, dul kadınların, fakirlerin ve vakıfların malına mülküne dikkat et, bunlara zarar verme!" demiştir. Dicle nehrinin kıvrımlı olmasının sebebi bu hikâyeye yorulur.
YUNAN MİTOLOJİSİNDE DE YER ALIYOR
Nehir, Yunan mitolojisinde de yer alır. Yunan mitolojisine göre, Nympha, kaplana dönüşmüş olan Dionysos'tan kaçarken bir ırmağın yanına gelir. Bu ırmağı geçebilmek için, Dionysos'un kollarına sığınmak zorunda kalır ve ondan gebe kalır. Doğan çocuğa "Medler"in atası olarak kabul edilen "Medos" ismi verilir.
Dionysos ve Nympha'nın birlikte geçtikleri bu ırmağa "Tigris" yani "kaplan" ismi verilir.
