Ahmet SÜNBÜL - ÖZEL
Diyarbakır’ın Kocaköy İlçesi yakınlarında Ambar Çayı üzerine yapılacak Ambar Barajı altında kalma riski taşıyan 12 bin yıllık Gırê Fılla Höyüğü kurtarıldı. Benzerlik taşıdığı Göbekli Tepe'den de eski olan höyük, uzman kazı ekipleri tarafından numaralandırılarak kesilip taşınacak. Diyarbakır Müze Müdürü Müjdat Gizligöl, taşıma için tüm hazırlıkların tamamlandığını, Kurban Bayramı’ndan iki hafta sonra taşıma işlemine başlanacağını ve Gırê Fılla Höyüğü’nün boşaltılarak müzeye dönüştürülen Diyarbakır E Tipi Kapalı Cezaevi yerleşkesinde sergileneceğini söyledi.
2018 yılında Diyarbakır Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü ile Müze Müdürlüğü tarafından Prof. Dr. Ayşe Tuba Ökse'nin bilimsel danışmanlığında Kocaköy ilçe sınırları içinde bulunan Gırê Fılla, Ambar Höyük ve Kendala Hecala höyüklerindeki kazı kurtarma çalışmaları geçen yıl 31 Aralık tarihinde sona erdi. Girê Fılla höyüğünde yapılan kazı çalışmalarında, burada en eski yerleşimin 12 bin ile 11 bin 600 tarihlerinde Çanak-Çömleksiz Neolitik Çağ’da başladığı, Ambar Höyük'te Neolitik Çağ sonuna kadar sürdüğü, Kendala Hecala'da Çanak-Çömlekli Neolitik Çağ boyunca devam ettiği tespit edildi.
EN ESKİ YERLEŞİM YERİ
Arkeologlarca yapılan araştırmalarda, bugüne kadar ortaya çıkan verilere göre, Kuzey Mezopotamya’da en eski yerleşimin Girê Fılla'da başladığı, daha sonra güneyde Newala Çoli, Hilar Mağaraları, kuzeyde Kortik Tepe, Ambar Höyük ve Kendala Hecala Höyük'te de insan yerleşiminin olduğu ve yaşamın devam ettiği belirlendi.
Girê Fılla'daki kazılarda, kireç taşı levhalarla yapılmış dikili taşlar, havanlar, falluslar, insan ve hayvan heykelleri ortaya çıkarıldı. Yine üst üste her tabakada yenilenmiş sıvı ve katı madde sunakları, bu yapıların ritüel etkinliklerinde topluluk tarafından ortaklaşa kullanıldığı anlaşıldı. Kazılarda, Ambar Çayı'nın yukarı havzasının M.Ö. 10 bin yılından itibaren Göbekli Tepe kültürü benzeri bir yerleşim yeri olduğu, ortaya çıkarılan eserler üzerinde TÜBİTAK tarafından yapılan analizlerden anlaşıldı.
GÖBEKLİ TEPE’DEN DAHA ESKİ
Kazılarda bulunan steller ile taşlar üzerindeki çizimlerin, Göbekli Tepe'de ortaya çıkarılanlar ile aynı olduğu ve buradaki yerleşimin Göbekli Tepe'den eski olduğu ortaya çıkarıldı. Aynı şekilde ortaya çıkarılan taş baltalar, kesici-delici aletler, toprak ve taş figürler, öğütme taşları ile cam eserlerin de aralarında bulunduğu bin 23'ü teşhir edilmek üzere, 1664'ü ise yayın ve tez çalışmalarında kullanılmak üzere Müze Müdürlüğü'ne teslim edildi.
İKİ HÖYÜK SULAR ALTINDA KALACAK
Kocaköy'de yapılan kazılarda, Ambar Höyük ve Kendala Hecala höyüğü kurtarılamazken, 12 bin yıllık tarihe sahip Gırê Fılla'nın sular altında kalmadan yerinden taşınması için İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve Müze Müdürlüğü'nün Kültür ve Turizm Bakanlığı'na yaptığı başvurular sonrasında, höyüğün taşınması için izin çıktı.
TEMMUZ AYINDA TAŞINACAK
Gazetemiz Güneydoğu Ekspres’e konuşan Diyarbakır Müze Müdürü Müjdat Gizligöl, 12 bin yıllık bir tarihe sahip Gırê Fılla'nın taşınmasının kendileri için önemli olduğunu belirterek, taşıma işlemine Kurban Bayramı’ndan iki hafta sonra başlanacağını söyledi. Gırê Fılla höyüğünün boşaltıldıktan sonra “Müze ve Kültür Alanı” olarak kullanılmak amacıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı'na devredilen Diyarbakır E Tipi Kapalı Cezaevi yerleşkesine taşınacağını belirten Müze Müdürü Gizligöl, "Ekibimiz hazır, tüm hazırlıklarımızı yaptık. Kazı çalışmalarını yapan profesyonel ekibimiz var. Kendi öz kaynaklarımızda taşıma işlemini gerçekleştireceğiz" dedi.
Gizligöl, Gırê Fılla höyüğünün yerinden taşınırken olduğu gibi korunacağını ve Cezaevi yerleşkesine konulduktan sonra burada sergileneceğini ve halkın 12 bin yıllık bu höyüğü yerinde görebileceğini söyledi.
