ÖZEL HABER - Sertaç KAYAR
Diyarbakır’da bilinçsizce kullanılan zirai tarım ilaçları nedeniyle canlı türleri yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. Tarımda kullanılan ilaçların türü, ilaç miktarı ve kullanım şekli gibi faktörler hem doğaya hem de canlı türlerine zarar veriyor. Bilinçsizce kullanılan zirai tarım ilaçları, toprağa ve suya karışarak burada beslenen canlı türlerinin hem yaşamını hem de üreme sürecinde kalıcı hasarlara yol açıyor. Önlem alınmaması durumunda uzun vadede birçok canlı türün yok olma tehlikesi bulunuyor.
“İLACIN DOZU VE TÜRÜ KRONİK ETKİ YARATIR”
Güneydoğu Ekspres’e konuşan Dicle Üniversitesi Laboratuvar Hayvanları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Alaettin Kaya, olası tehlikelerin neden ve sonuçlarını yorumladı. Kaya, “Zirai ilaçların doz fazlalığı ya da ilacın türü, kronik etki dediğimiz uzun vadede bazı sorunlar ortaya çıkarıyor. Bu avlarla beslenen hayvanlar ya da o bölgede kalıntılardan dolayı akümülasyon durumu oluşabiliyor. Akümülasyon, hayvan ya da bitkilerle beslenen canlılarda bir süre sonra bunların yumurta kalitesi düşüyor. Ya yumurtadan civciv çıkmıyor ya üreme potansiyeli düşüyor ya da gerçekleşse bile doğan yavrularda hastalıklar olabiliyor” dedi.
“CANLILARDA KALICI HASARLARA NEDEN OLUYOR”
Yaban Hayatı Merkezi’ne gelen bazı örnekleri veren Kaya, şunları söyledi: “Bize Yaban Hayatı Merkezi’ne gelen bazı örneklerde bunu görebiliyoruz. Yavru kuşlarda, baykuşlarda, güvercinlerde doğuştan gelen sıkıntılar vardı. İlk akla gelen bu hayvanların beslendiği alanlardaki ilaçların hayvanda birikip, hayvan ölmese bile ondan sonraki nesillerde kalıcı hasarlara neden olabiliyor. Bazen de ilaç ambalajları kullanıldıktan sonra yanlış bir şekilde doğaya atılıyor, bu da bu ilaç ambalajlarını besin sanıp içindekini tüketen canlılarda akut etki yapabiliyor. Dicle Nehri’nde ölü bulunan bir su samurunda bunu gördük.”
KEL KARTAL ÖRNEĞİ
Amerika’nın Alaska bölgesindeki kel kartallar örneğini veren Kaya, “Zamanında burada kullanılan ilaçlar ve diğer faktörler bunların yumurta kalitesinde ciddi bir etki yarattı, bazen civciv çıkmıyordu. Bu anlaşıldıktan sonra o bölgelerde bu tür uygulamalar son verildi. Kel kartallarında bu ilaçların ve onların yumurta kalitelerine etki edecek olumsuz uygulamalara son verildi” diye konuştu.
“EN İYİ SONUÇ EKOSİSTEME UYGUN DAVRANMAKTIR”
Yaşanan sorun ile ilgili çözüm önerilerinde bulunan Prof. Dr. Kaya, şunları söyledi: “Sürdürebilir tarım metotlarını uygulamak gerekir. Biyolojik bir yanıt olması gerekir. Habitatı koruyarak, habitat içindeki türleri koruyarak yapmak gerekir. Tamam gübre kullanılabilir ama ne kadar kullanılmalı? İlaç kullanılır ama ne kadar kullanılması gerekiyor? Bunların sıkı denetlenmesi lazım. İlacın türü, miktarının denetlenmesi lazım. Avrupa’da zamanında yasaklanmış ilaçlar farklı isimlerle başka ülkelere gönderiliyor. Kendi ülkesinde kullanmıyor ama başka ülkelere gönderiyor. Onun için buna dikkat etmek lazım. Farklı bir isimle geldiğinde, farklı bir ambalajla geldiğinde bunu görmezden gelmemek lazım, kullanmamak lazım. Eğer kullanmak zorundaysak bile bunun miktarı, türü konusunda sıkı denetim olması lazım. Bunların sulara, toprağa atılmaması konusunda takip edilmelidir. En iyi sonuç habitata ve ekosisteme uygun davranmaktır. Yani biyolojik bir mücadele yöntemi geliştirmektir.”
