Haber/Fuat BULUT
Diyarbakır Su ve Kanalizasyon İdaresi (DİSKİ) Genel Müdürlüğü, kentin altyapı tarihine damga vuracak önemli stratejik projeleri hayata geçirmeye başlıyor.
DİSKİ, öncelikle iki kritik projeyi hayata geçirecek. Hazırlık süreci başlatılan “Diyarbakır Merkez Master Planı” ve “Yeraltı Suyu Envanteri” projeleriyle kentte sürdürülebilir bir altyapı sistemi oluşturulması hedefleniyor.
KENT İÇİN YOL HARİTASI: MASTER PLANI
DİSKİ, Diyarbakır’ın içme suyu, atık su, yağmur suyu ve genel altyapı sistemlerine ilişkin tüm yapıları kapsayacak şekilde bir Master Plan hazırlıyor. Kentin geleceğine yön verecek bu plan; vizyon, strateji, zaman çizelgesi, kaynak kullanımı ve risk yönetimi gibi başlıklardan oluşacak. Planın tamamlanmasıyla birlikte Diyarbakır, su ve altyapı hizmetlerinde orta ve uzun vadeli bir yol haritasına sahip olacak.
Master Plan, artan nüfus, kentleşme ve iklim değişikliği gibi faktörlerin altyapı üzerindeki etkilerini de göz önüne alarak, dayanıklı ve kapsayıcı çözümler sunmayı amaçlıyor.
YERALTI SUYU İLK KEZ BİLİMSEL OLARAK HARİTALANACAK
DİSKİ tarafından başlatılan bir diğer önemli proje ise Yeraltı Suyu Envanteri. Diyarbakır genelindeki yeraltı suyu kaynaklarının miktarı, kalitesi, coğrafi dağılımı ve yenilenme kapasitesi bilimsel yöntemlerle tespit edilecek. Hazırlanacak envanter sayesinde su yönetimi, tarımsal planlama, çevresel koruma ve kuraklıkla mücadele gibi alanlarda doğru ve stratejik kararlar alınabilecek.
DİSKİ Genel Müdürü Mehmet Şerifoğlu, projelerle ilgili yaptığı açıklamada, “Bugünün değil, Diyarbakır’ın geleceğini planlıyoruz. Su kaynaklarımız, tüketim düzeyimizle örtüşmüyor. Bu nedenle bu çalışmaları gecikmeden başlatmamız gerekiyordu” dedi.
GENEL BÜTÇE VERİLERİ PAYLAŞILDI
Son bir yılın muhasebesini de yapan Şerifoğlu’nun açıklamalarında öne çıkan konu başlıkları şu şekilde:
“2024 yılı bütçemiz 2 milyar 949 milyon TL olarak belirlendi ve gider bütçesi buna göre tamamlandı. Gerçekleşen bütçe oranında %94'lük bir tutturma sağlandı. 2025 bütçesini ise biz hazırladık ve toplamda 5 milyar 100 milyon TL olarak tasarlandı. Şu anda gelir bütçemiz 5 milyar 150 milyon TL, gider bütçemiz ise 5 milyar 540 milyon TL seviyesindedir. Gelir-gider karşılama oranı %92 oranında gerçekleşmiş durumda.
ANA İSALE HATTI VE İÇME SUYU ARITMA TESİSİ
Diyarbakır’ın yalnızca bir tane ana isale hattı bulunuyor ve bu hat şehrin %92’sinin suyunu karşılıyor. 2015 yılında başlatılan ihale süreci bugüne kadar uzatılmıştı, ancak şu anda süreç AFAD’la birlikte yürütülmekte ve daha kontrollü ilerlemektedir. Bu isale hattını 2026 yılının başına kadar tamamlamayı planlıyoruz. Aynı zamanda Diyarbakır'a ikinci bir ana isale hattı daha kazandıracağız. Mevcut hat saniyede 3 metreküp su taşıyor ve bu kapasiteye eş değer yeni bir hattı bu yıl içerisinde ya da yıl sonuna kadar tamamlamayı hedefliyoruz. Bu yeni hattın taşıdığı suyu arıtacak olan içme suyu arıtma tesisi de uluslararası fonlarla finanse ediliyor. Bu yatırım bizim dönemimizde yapıldı ve isale hattı tamamlandıktan sonra, içme suyu arıtma tesisinin ihale süreci büyük ihtimalle iki hafta içinde başlayacak.
ALT YAPI YENİLEME VE ONARIM ÇALIŞMALARI
Diyarbakır’ın altyapı sistemlerinin büyük bir kısmını şu anda yeniden düzenliyoruz. Bu çalışmaları ikiye ayırdık. Birincisi, yapılmamış altyapıların inşası. Bu kapsamda yaklaşık 1 milyar TL’lik bir ihale gerçekleştirildi. Şehirde birçok noktada bu çalışmalar devam ediyor. İkincisi ise mevcut ancak yaşlanmış altyapıların onarımı, rehabilitasyonu ve ömrünün uzatılması. Bu kapsamda da yaklaşık 1 milyar TL’lik bir ihale yapıldı. Eski altyapılar temizlenerek tekrar kullanıma kazandırılıyor. Bu yöntemle, yeniden yapım maliyetinin çok altında bir bütçeyle 20-25 yıl kullanım ömrü sağlanmış oluyor.
DİCLE NEHRİ VE ATIKSU ARTIMA TESİSLERİ
Göreve gelir gelmez başlattığımız önemli projelerden biri, Dicle Nehri’ni korumak amacıyla mevcut atık su arıtma tesisinin giriş yapısının yenilenmesiydi. Bu kapsamda 100 milyon TL’lik bir yatırım yaptık. Şu anda bu proje %70 oranında tamamlandı. Yaz ortasına kadar bu yatırım tamamlanarak faaliyete geçecek. Diyarbakır'ın artan nüfusu göz önünde bulundurularak yeni bir atık su arıtma tesisi de planlandı. Oğlaklı bölgesinde tahsisi alınan 450 dönümlük arazide, İller Bankası iş birliğiyle bu tesisi inşa edeceğiz. Bu bölgeye kurulacak şehir hastanesi ve yeni yerleşim alanlarının tüm atıkları bu tesise taşınacak. Böylece mevcut arıtma tesisinin yükü azalacak.”
8 YILLIK İÇME SUYU SORUNU ÇÖZÜLECEK
Geçen yıl 31 Mart’tan sonra sonra Diyarbakır’da kuraklık tehlikesinin baş gösterdiğini ve bu nedeniyle içme suyu sıkıntısı yaşandığını hatırlatan Şerifoğlu, şöyle devam etti:
“Bu yıl aynı sorunun yaşanmaması için hazırlıklarımız sürüyor. Sulama kanallarından biri aracılığıyla modüler arıtma tesisleri kullanılarak içme suyu sağlanacak. Bu çalışmanın Haziran ayı sonuna kadar tamamlanması hedefleniyor. Bu şekilde Diyarbakır'ın yaklaşık 8 yıllık içme suyu sorununu da çözmüş olacağız.
Şehrin farklı noktalarında bulunan su havzaları da yenileniyor. Şu anda Gözeli Su Havzası’nın rehabilitasyonu üzerinde çalışıyoruz. Burası Karacadağ’dan akan Hamravat kaynağının bulunduğu önemli bir bölge. Eskiden açıkta akan bir su kaynağıyken, bugün su seviyesi düşmüş ve yer altına çekilmiş durumda. Bu kaynağın korunması ve tekrar aktif hale getirilerek verimli kullanılması için çalışmalar yürütülüyor.
Tarihi Hamidiye sularının tekrar aktif hale getirilmesi için de çalışmalar sürüyor. Bu projeyi ekonomik değerinden ziyade kültürel ve tarihi öneminden dolayı önemsiyoruz. Yaz ortasına kadar bu çalışmaların tamamlanması hedefleniyor. Hamidiye sularını, isale hatlarının tamamlanmasının ardından Hevsel Bahçeleri için temiz su kaynağı olarak kullanmayı planlıyoruz. Çünkü son yıllarda Hevsel Bahçelerinde kullanılan suların çoğu şehir atık sularından besleniyor ve bu durum ciddi bir sağlık riski oluşturuyor.”
MASTER PLANI VE YER ALTI SU HARİTASI
Master Planı’na da dikkat çeken Şerifoğlu, “İki tane önemli projemiz var. Bunlardan biri şehrin geleceğine yönelik bir master plan hazırlanması, diğeri ise yer altı su haritalarının çıkarılmasıdır. Bu iki konu da Diyarbakır’ın uzun vadeli su ve altyapı yönetimi için büyük önem taşımaktadır. Şu anki su tüketim düzeyimizle mevcut kaynaklarımız örtüşmüyor. Bu yüzden bu çalışmaları şimdiden başlatmamız gerekiyordu. Ayrıca Diyarbakır’da mevcutta bir atıksu arıtma tesisi bulunuyor, bu dönemde bir tane daha yapılacak. Mevcut içme suyu arıtma tesisine ek olarak bir tesis daha inşa edilecek ve modüler arıtma tesisiyle birlikte toplamda iki yeni tesis hayata geçirilmiş olacak. Mevcut tek ana isale hattına ek olarak bir hat daha bu dönemde yapılacak. Daha önce hiç yapılmamış altyapıların yenilenmesi ve mevcut altyapıların rehabilitasyonuyla maliyeti düşük ama uzun ömürlü çözümler sağlanacak. Modüler arıtma tesisleri ve yeni ana isale hattının tamamlanmasıyla birlikte ilçelerin içme suyu ihtiyacı da Dünya Sağlık Örgütü’nün belirlediği 99 parametreye uygun hale getirilecek” dedi.
YENİ YATIRIMLARIN AYRINTILARI
DİSKİ tarafından yapımı süren, ihale aşamasında olan, finansmanı sağlanan ve hazırlık süreci devam eden projelerin toplam yatırım maliyeti yaklaşık 9 milyar TL. DİSKİ Genel Müdürü Şerifoğlu, “Bu kapsamlı bütçe; altyapı projeleri, arıtma tesisleri, içme suyu ve kanalizasyon şebekeleri, güneş enerjisi santralleri ve kent planlama projelerini içermektedir. Bu projelerin toplam yatırım maliyeti yaklaşık 4.3 milyar Türk Lirasıdır. Diyarbakır Merkez ilçesinde ikinci etap içme suyu isale hattı ve terfi merkezi inşaatı devam etmektedir. Akıllı Su Yönetimi Projesi kapsamında içme suyu altyapı çalışmaları sürmektedir. Oğlaklı Mahallesi’nde içme suyu projesi Toplu Konut İdaresi iş birliğiyle yürütülmektedir. Motopompların bakım ve onarımı için hizmet alımı gerçekleştirilmektedir. Atıksu Arıtma Tesisi’nin giriş yapısı inşa edilmektedir. Kent genelinde içme suyu, kanalizasyon ve yağmursuyu şebekesi yapım işleri devam etmektedir. Merkez ve kırsal mahallelerde kanalizasyon ve yağmursuyu hatlarının döşenmesi ve mevcut hatların yenilenmesi yapılmaktadır.
DİSKİ’ye ait SCADA (Gözetim Kontrol ve Veri Toplama Sistemi) binasının inşaatı sürmektedir. Şilbe mevkiinde içme suyu paket arıtma tesisi ve iletim hattı inşa edilmektedir. Kırsal bölgelerde sondaj çalışmaları yürütülmektedir. Sur ilçesi Yeşildere Mahallesi’nde içme suyu projesi inşa edilmektedir” dedi.
