ÖZEL HABER - Güneş OCAĞA

Diyarbakır’ın tarihi Sur İlçesi’ndeki İçkale Bölgesi, 5 bin yıllık geçmişiyle dikkatleri üzerine çekmeye devam ediyor. Hurriler, Romalılar, Artuklular ve Osmanlılar döneminde şehrin yönetim merkezi olan bölgede birçok tarihi yapı var. Bu yapılar arasında 1887 yılında inşa edilen, Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele Grup Komutanlığı'nın (JİTEM) merkezi olduğu öne sürülen bina 1990'lı yıllarda faili meçhul cinayetler, işkenceler ve toplu infazların işlendiği yer olarak anılıyor.

TOROSLARLA BİNAYA GÖTÜRÜLENLER SAĞ ÇIKMADI 

O yapıların en yeni olanı 1887 yılında jandarma kışlası. Ancak bu bina işkence iddialarıyla dolu karanlık bir geçmişi var. 135 yıllık tarihi yapı faali meçhuller, yargısız infazlar işkenceyle anılan Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele Grup Komutanlığı. Yani kısa adıyla JİTEM'in en önemli sorgu merkezlerinden biriydi. Bölgede beyaz Toroslarla o binaya götürülenlerin çoğu sağ çıkmadığı yönünde iddialar var. Ancak az sayıda sağ çıkan insan bile 30 yıl geçmesine rağmen, yaşadıklarını anlatmaya çekiniyor. 

Diyarbakır'ın ‘Karanlık Yüzü’ne Ziyaretçi Akını3

MUSA ANTER CİNAYETİYLE DE ANILIYOR 

Başlarda ne olduğu bilinmeyen, ancak sonradan işkence iddialarıyla gündeme gelen JİTEM, farklı davaların iddianamelerinde de yer aldı. Musa Anter cinayeti ve birçok faili meçhul cinayetleri de bunların arasında. Türkiye'nin en karanlık dönemleri olarak bilinen 1990'lı yıllarda çok sayıda kişi faili meçhul cinayetlere kurban gitti.

O cinayetlerin odağında da yine JİTEM yapılanması vardı. Halen bazı yargılamalar devam etse de, hukukçuların ortak görüşü cezasızlık politikasının uygulandığı. Zaman içinde tüm kurumlar bu bölgeden çıkıp kentin değişik yerlerindeki yeni yerlere yerleştiler. Ardından bölgede yapılan arkeolojik kazılar çok sayıda kafa tası ve insan kemiğine rastlandı. Ancak bunların ya çok eski tarihlere ait olduğu ya da ölüm tarihlerinin belirlenemediği açıklandı. 

RESTORASYON SONRASI HİÇBİR İZ KALMADI 

2000'li yıllarda ise toplu infazlar, işkenceler yargı makamlarının dikkatini çekince devletin kurumlarına çöreklenmiş gizli illegal bir yapı olduğu söylendi. Bu gizli teşkilattakiler ya öldürüldü ya da ortadan kayboldu. Bina için de 1999 yılında restorasyon kararı verildi. O dönem inceleme için binaya giden görevli mimarlar bile binanın bazı bölümlerine alınmadı. Ancak restorasyon sonrası ne JİTEM'den, ne işkence merkezinden, ne de hücrelerden iz kaldı geriye. 

Diyarbakır'ın ‘Karanlık Yüzü’ne Ziyaretçi Akını2

ŞİMDİLERDE İSE BİNLERCE KİŞİNİN GEZDİĞİ BİR MÜZE

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca 2015 yılında 24 milyon lira bütçe ile restore edilen Diyarbakır'ın ilk yerleşim alanı ve yönetim merkezi İçkale Müze Kompleksi, her gün yüzlerce ziyaretçiyi tarihte yolculuğa çıkarıyor. Amida Höyüğü, Artuklu Sarayı, Hz. Süleyman Camisi ve 27 Sahabe Türbesi, St. George Kilisesi, Artuklu Kemeri, Aslanlı Çeşme, Atatürk Müzesi, cephanelik, jandarma binası, eski cezaevi, kolordu binası ve eski adliye binası ile adeta açık hava müzesine dönüştürülen İçkale Müze Kompleksi'nde 36 bin eser tarihe ışık tutuyor.

Muhabir: Güneş OCAĞA