ÖZEL HABER - Sertaç KAYAR
Diyarbakır’ın UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde bulunan Hevsel Bahçeleri ile Dicle Nehri’nde yıllardan bu yana yaşanan tahribat devam ediyor. Dicle Barajı ile Bismil İlçesi arasındaki bölüm ile ana kolları olan Batman, Garzan ve Botan Çaylarının ‘nehir kapsamı' dışına alınması Dicle Nehri’ni savunmasız bırakıyor. Bazen kuruma noktasına gelen bazen de taşıp önüne aldığı her şeyi götüren Dicle Nehri, kum ocakları, bilinçsiz avlanma, tarımsal faaliyetler ve evsel atıklar gibi nedenlerle adeta nefessiz kalıyor. Hevsel Bahçeleri ile Dicle Nehri’ndeki tahribata bir yenisi eklendi.
KEPÇEYLE KÜLTÜR MİRASINA GİRDİLER
Daha önce kıyı genişletme, yapay gölet ve toprak dolgu yapılan Hevsel Bahçeleri içindeki Dicle Nehri’ne bu kez iş makinaları girdi. Geçtiğimiz aylarda yine alana giren iş makineleri büyük tepki toplamış ve çalışma durdurulmuştu. Geçtiğimiz gün yine Hevsel ve Dicle Nehri’ne giren iş makinaları kıyıda büyük tahribata neden oldu. Söz konusu alanda kıyı şeridi bozulurken, bazı ağaçların da kesildiği görüldü.
BÜYÜKŞEHİR MÜDAHALE ETTİ
Yaşanan tahribatın bildirilmesi üzerine Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi harekete geçti. Çevre Koruma ve Kontrol Daire Başkanlığı ekipleri söz konusu alana giderek tahribata müdahale etti. İş makinasıyla UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ndeki alanda izinsiz çalışma yapan şahıs hakkında tutanak tutularak, çalışma durduruldu.
“TAHRİBATLARA GÖZ YUMULDU”
Gazetemiz Güneydoğu Ekspres’e konuşan Ekoloji Aktivisti Dr. Zeki Kanay, yaşanan tahribata tepki gösterdi. Hevsel ve Dicle’deki tahribatın uzun süredir devam ettiğini söyleyen Kanay, “Bu süreç Hevsel Bahçeleri’nin UNESCO’ya girmesinden sonra başladı. Daha önce mütevazi çiftçilerin geçimlik ekonomilerini sağladığı bir yerdi. Ama ne zaman UNESCO’ya girdi bu sefer rantçıların gözü buraya döndü. Onun dışında kayyum süreci ile beraber burada tamamen bir kontrolsüzlük bir başıboşluk ve denetimsizlik baş gösterdi. Dolayısıyla gözden uzak bir alan oldu. Daha önce ağaç kesildiğini tespit ettim ve belgeledim.
Kayyum yönetimine bildirdim ‘yok bizim alanımızda değil, Orman Müdürlüğü’ne bildirin’ dediler. Ormana Müdürlüğü’ne gittim ‘meyve ağacıdır, biz ilgilendirmiyor, belediyenin işidir’ dediler. Her anlamda alan yönetimi belediyedeydi. O yüzden belediyenin UNESCO kapsamında bütün müdahalelere, tahribatlara karı çıkması, önlemesi lazımdı ama maalesef göz yumdu. Hatta bazı kafelere ruhsat bile verdi kayyum yönetimi. Orada işgaller, moloz dökmeler, nehir yatağına müdahaleler sürekli devam etti” dedi.
“TAHRİBATLARA MÜDAHALE ETMESİ LAZIM”
Müdahalenin devam ettiğini kaydeden Kanay, şunları söyledi: “Alan yönetimi halen belediyenin eline geçmediği için belediye fazla müdahale edemiyor. Kültür Bakanlığı ve Çevre Şehircilik Bakanlığı normalde şuan muhatap bunlar. Maalesef görevlerini yapmıyorlar. Bir an önce bu kurumların yetkililerini belediyeye devretmesi lazım ya da bu tahribatlara müdahale etmesi lazım. UNESCO 1 Şubat 2025’e kadar süre vermiş. Bu tahribatların geri döndürülmesi lazım ama maalesef ona yönelik gözle görülür bir çalışma, çaba ve girişim yok.”
GÜNEYDOĞU EKSPRES GÜNDEME GETİRMİŞTİ
Güneydoğu Ekspres, UNESCO’nun Hevsel Bahçeleri ve Dicle Nehri’nde yaşanan tahribatlar ve buna yönelik aldığı tavsiye kararlarını “Diyarbakır, kültürel miras için tarihi bir yol ayrımında!” başlıklı haber ile duyurmuştu. UNESCO, Diyarbakır’ın Dünya Mirası Listesi’nde bulunan tarihi mekanlardaki tahribatlara dikkat çekerek, kültürel varlıkların güncel korunma durumu ve eylem planları ile ilgili 1 Şubat 2025 tarihine kadar süre vermişti. Ayrıca korunmayan varlıkların miras listesinden çıkarılma riski bulunuyor.
