Haber- Güneş OCAĞA

İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi, “Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2022 Yılı İnsan Hakları İhlalleri Raporu’unu” paylaştı.

Kürt sorunun çözümü için çağrı

HD Diyarbakır Şubesi’nde kamuoyuna açıklanan raporun değerlendirmesini aktaran İHD Genel Başkan Yardımcısı Av. Rehşan Bataray Saman, “Kürt meselesinin her zaman demokratik, barışçıl ve adil çözümünü savunduk. İHD olarak barışın inşası için barış deklarasyonu ile tutumuzu sürdürdük; barış nöbetleri ile de barışın tartışılmasına katkı sunmaya çalıştık.  Türkiye’de 2023 yılında gerçekleşecek olan seçimlerin de katkısı ile devletin kuruluşunun yeni yüzyılına girilirken, Kürt meselesinin barışçıl bir çözümün sağlanması fırsatı bulunmaktadır. O nedenle, bu imkanın açılması adına çatışmaların hemen şimdi durması talebimizi yeniliyoruz” dedi.

Bilanço ağırlaşıyor

Raporda yer alan hak ihlallerinin bilançosunu İHD Bölge Temsilcisi Tahir Saçaklı, paylaştı. Saçaklı’nın paylaştığı hak ihlallerinin bilançosu ise 2021 yılına oranla ağırlaştığı gözlemlendi.

İHD’nin Bölge kentlerinde dair hazırladığı 2022 raporda en az 110’nu çocuk 2 bin 143 yurttaş gözaltına alındığı yer alırken, 2021 yılındaki raporda ise 29’u çocuk 1741 kişinin gözaltına alındığı yer almıştı.

Çatışmalı Ortamda güvenlik bölgesi ilan edilen yerler:

*Bölgede 10 kent ve bağlı 25 ilçe sınırlarında bulunan yüzlerce alanı (en az 440 alan) kapsamına alacak şekilde 15 defa özel güvenlik bölgesi ilan edildi.

*2 kente bağlı 14 köyü kapsamına alacak şekilde 5 defa sokağa çıkma yasağı ilan edildi.

*1 köyde yaşayan 35 aile, asker baskısı ile göç etmek zorunda kaldı.

*2 kente bağlı 4 kırsal bölgede orman yangını çıktı.

*Örgüt militanlarına ait 3 cenaze ailelerine teslim edilmedi.

*5 kente mezarlıklar 6 kez tahrip edildi.

*2 kente 3 toplu mezar iddiası ile insana ait kemikler bulundu.

Kadınların Yaşam Haklarına Yönelik İhlaller

*8 kadın intihar etti, 2 kadın intihar teşebbüsünde bulundu.

*Aile içi şiddet sonucu 39 kadın yaşamını yitirdi, 17 kadın yaralandı, 1 kadın alıkonuldu.

*Toplumsal alanda uğradığı saldırı sonucu 18 kadın yaşamını yitirdi, 16 kadın yaralandı. Toplumsal alanda en az 5 kadına yönelik cinsel saldırı, 28 kadına yönelik şantaj ve tehdit gerçekleşirken, en az 2 kadın fuhuş yapmaya zorlandı.

Çocukların Yaşam Haklarına Yönelik İhlaller

*8 çocuk intihar etti, 4 çocuk intihar girişiminde bulundu.

*Aile içi şiddet sonucu 8 çocuk yaşamını yitirdi, 3 çocuk yaralandı, 2 çocuk cinsel istismara maruz kaldı.

*Toplumsal alanda şiddet sonucu 8 çocuk yaşamını yitirdi, 6 çocuk yaralandı. Toplumsal alanda en az 260 çocuk cinsel istismara maruz kaldı, 2 çocuk fuhuş yapmaya zorlandı, 1 çocuk ise alıkonuldu.

İşkence Yasağına Yönelik İhlaller

*Bölgede en az 15 yurttaş gözaltında, 178 yurttaş gözaltı yerleri dışında (sokak, ev baskını) işkence ve kötü muameleye maruz kalırken, en az 42 mahpus hapishanelerde işkence ve kötü muameleye maruz kaldı.

*Okullarda en az 2 çocuk şiddete maruz kaldı.

*Toplumsal gösterilerde en az 7 yurttaş şiddete maruz kaldı.

Kişi Özgürlüğü ve Güvenliğine Yönelik İhlaller

*Bölge kentlerinde en az 110’nu çocuk 2 bin 143 yurttaş gözaltına alındı.

*1’i çocuk en az 194 yurttaş tutuklandı. En az 2 yurttaş hakkında ev hapsi kararı verildi.

*Bölgede en az 1.109 ev/iş yeri baskına uğradı.

Düşünce ve İfade Özgürlüğüne Yönelik İhlaller

*Bölge kentlerinde yapılmak istenen 14 etkinlik yasaklandı.

*2 gazete ve 1 kitap sayısına el konuldu.

*4 basın yayın kurumu baskına uğradı.

*26 soruşturma dosyasında 136 yurttaş hakkında soruşturma başlatıldı.

*16 dava dosyasında 76 yurttaş hakkında dava açıldı.

*Aralarında siyasetçi, gazeteci ve kamu emekçilerinin bulunduğu 40 dosyada 127 yurttaş hakkında değişik hapis ve para cezaları verildi.

*14 siyasi parti binası, 3 dernek saldırı veya baskına uğradı. 1 dernek hakkında kapatma istemiyle dava açıldı.

*En az 19 toplantı ve gösteriye müdahale edildi, en az 10 toplumsal gösterinin gerçekleştirilmesine kolluk görevlileri tarafından izin verilmedi.

*Bölgede bulunan 23 kentin 17’sinde valilik kararıyla toplantı ve gösteriler 125 defa yasaklandı.

 Hapishanelerde Yaşanan Hak İhlalleri

*Hapishanelerde 77 mahpus gerekçe gösterilmeden başkaca hapishanelere sevk edildi. Diyarbakır E Tipi Hapishanesinin kültür merkezine dönüştürüleceği gerekçesiyle 276 mahpus başka hapishanelere sevk edildi. Böylelikle en az 353 mahpus sevk ve sürgüne maruz kalmıştır.

*En az 34 mahpusun sağlık hakkı, 7 mahpusun aile görüşü hakkı, 10 mahpusun haberleşme hakkı, 8 mahpusun sosyal etkinlik hakkı ihlal edildi.

*En az 12 mahpusa disiplin cezası verildi.

*En az 27 mahpus tecrit ve izolasyona maruz kaldı.

*En az 14 mahpusun infazı çeşitli gerekçelerle (kurula çıkmadığı, disiplin cezası, pişman olmadığı, dini ve milli günlerde törene katılmadığı) ertelenirken, 43 mahpus ise farklı hak ihlallerine uğradı.

 Ekonomik ve Sosyal Haklara Yönelik İhlaller

*İş güvenliğinin sağlanmadığı çalışma koşullarında yaşanan kazalarda en az 1’i çocuk 34 işçi yaşamını yitirdi, 159 işçi yaralandı.

*En az 33 işçi işten çıkarıldı, 2 kişi görevinden alındı, 7 kişi ihraç edildi.

*Eğitim Hakkına Yönelik Ayrımcı Uygulamalar: En az 2 okulda öğrenciler Kürtçe seçmeli dersi seçmesine rağmen “sayı yetersiz” iddiasıyla Kürtçe dersi açılmazken, 1 üniversite yurdunda ise Kürt öğrenciler başka öğrenci gruplarınca tehdit edildi.

*Engelli Haklarına Yönelik İhlaller: En az 1 engelli yurttaşın sosyal güvenlik hakkı ihlal edilirken, 1 engelli yurttaş ise ayrımcı uygulamaya maruz kaldı.

*Ayrımcılık: En az 5 yurttaş inancı, 7 yurttaş ise etnik kimliği nedeniyle ayrımcılığa uğradı.