Irak İnsan Hakları Gözlemevi (IOHR) raporu, 11 bin ailenin yakınlarından haber alamadıkları yönünde resmi başvuruda bulunduğunu fakat yakınlarının akıbeti belirsiz olduğu hâlde bunu resmi makamlara bildirmeyi ihmal eden aileler olduğundan sayısın daha fazla olabileceğini aktardı.
Kayıpların çoğunun, Irak’ın üçte birinin IŞİD tarafından kontrol ettiği 2017-2022 yılları arasında meydana geldiği kaydedildi.
Bu veriler, Irak’ı kayıplar konusunda dünyada ön plana çıkarıyor. Uluslararası Kızılhaç Komitesi’ne (ICRC) göre, Irak, şiddet ve çatışmalar nedeniyle son 50 yılda en çok kayıp vakasına tanık olan ülkeler arasında sınıflandırılıyor.
Irak Hükümeti’nin ihmalleri
Raporda, 2003’te Irak’ta patlak veren savaş, yasaları uygulayacak bir gücün yokluğu ile silahlı ve terörist grupların çoğalmasının yanı sıra Irak Hükümeti’nin ihmallerinin de son yirmi yılda binlerce Iraklının kaybolmasında ve kaybedilmesinde önemli rol oynadığı bilgisine yer verilerek Irak Hükümeti’nin bu konudaki ihmalkârlığına yer verildi.
IŞİD’le savaş
IOHR raporunda, Ekim 2016'dan Ekim 2017'ye kadar, şehirleri IŞİD’ten kurtarmaya yönelik askeri operasyonlar esnasında Ninova, Anbar ve Selahaddin vilayetlerinde binlerce sivilin kaybolmasına tanık olunduğu ve sadece Ninova vilayetinde en az 250 kayıp vakasının yaşandığı aktarıldı.
Gizli gözaltı yerleri
Raporda, kaybolan ve kaybedilen binlerce kişinin Irak devlet kurumlarının gözünden uzak ve Irak resmi makamlarının bile ulaşamadığı yerlerdeki gizli gözaltı yerlerinde olması muhtemel olduğu kaydedilerek “Bu gizli yerlerin yönetimiyle ilgili olarak Haşdi Şabi içindeki ve dışındaki silahlı gruplara birçok suçlama yöneltiliyor” ifadelerine yer verildi.
BM Zorla Kaybedilme Komitesi’ne göre Irak’ta 420 gizli gözaltı yeri var.
IOHR raporunda, gözaltı yerlerinin çok sayıda olduğu, bunların Bağdat Anbar, Ninova ve Babil'de yer aldığı ve belirli alanlarda olmadığı belirtilerek bunların büyük hapishaneler veya büyük gözaltı merkezleri olmayıp ev, bodrum veya büyük evler şeklinde olabileceği aktarıldı.
Sonuçsuz bilgi açıklama komiteleri
IOHR raporunda, Irak hükümetlerinin kayıp ve zorla kaybedilenlerle ilgili kurduğu araştırma komisyonlarının sonuç vermediği, kayıp ve kayıp yakınlarının haklarının olmadığı ifade edilerek:
“Son sekiz yılda (2014-2022) on binlerce insan kayboldu, kayıpların akıbetlerine varılmasına yol açabilecek açık deliller olmasına rağmen, yetkililer bu önemli konuda üzerine düşen görevi yapmakta hiçbir zaman ciddi davranmamış, sahada hiçbir adım atmadan vaat ve taahhütlerde bulunmakla yetinmişlerdir” ifadelerine yer verildi.
Rapor, kayıp ve zorla kaybedilenler dosyasının insani bir dosya olmaktan çıkarak siyasi bir dosyaya dönüştüğünü ve bu dosyanın IŞİD’in kontrolündeki bölgelerdeki siyasiler tarafından istismar edilerek siyasi kazanımların elde edildiği bir gündeme dönüştürüldüğünü aktararak yılardır kayıplar ve zorla kaybedilenlere ne olduğunun ihmal edildiğine yer verdi. (rûdaw)
