ÖZEL HABER - Sertaç KAYAR / Fatma TEMEL
Spectrum House Düşünce ve Araştırma Merkezi, Kürt seçmenlerin kayyum atamaları ile ilgili algı, tutum ve beklentileri ile ilgili yaptığı saha çalışmasının sonuçlarını açıkladı. Kayyum uygulamalarının Kürt toplumu üzerindeki etkilerini, bu uygulamalara yönelik halkın tutumlarını ve merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasındaki ilişkisini anlamaya yönelik 15-28 Ekim tarihleri arasında gerçekleştirilen saha araştırması, 18 yaş ve üzeri, kendini Kürt olarak tanımlayan bin 725 katılımcı ile yapıldı.
ÜÇÜNCÜ DALGA KAYYUM UYGULAMALARI
Araştırmanın sunuş bölümünde kayyum uygulamalarının Cumhuriyet’in kuruluşundan bu yana Kürtlerle devlet arasındaki idari ve siyasi ilişkiyi şekillendiren dinamiklere dayandığı belirtildi. Devamında “Umumi Müfettişlikler, Sıkıyönetim Mahkemeleri ve Olağanüstü Hal rejimleri gibi müdahaleci yönetim stratejilerinin izlerini taşıyan kayyum atamaları, devletin Kürt nüfusun yoğun olduğu bölgelere yönelik yönetim anlayışının bir devamı niteliğindedir. 2016 darbe girişiminin ardından ilan edilen OHAL ile HDP ve DBP belediyelerine yapılan ilk dalga kayyum atamaları, Kürt yerel yönetimlerine yönelik sistematik müdahalenin yeni bir aşaması olarak ortaya çıkmıştır. İkinci dalga kayyum uygulamaları ise 2019 yerel seçimlerinden sonra gerçekleştirilmiş ve demokrasi ve Kürtlerin seçme seçilme haklarına yönelik daha geniş çaplı bir müdahale olarak gelişim göstermiştir. 2024 yerel seçimlerinden sonra ise üçüncü dalga kayyum uygulamaları başlamıştır” ifadeleri yer aldı.
“KATILIMCILARIN YÜZDE 74,2’Sİ KAYYUM ATAMALARINI YANLIŞ BULUYOR”
Yapılan araştırmada, katılımcıların kayyum atamaları hakkında ne kadar bilgi sahibi olduklarına bakıldığında, bilgi sahibi olduğunu belirten katılımcıların oranı %64,8, “biraz bilgim var” diyenlerin oranı %42’si” ve “çok bilgi sahibiyim” diyenlerin oranı %22,8 şeklinde dağılıyor. Bilgi sahibi olmadığını belirten katılımcıların oranı %23,2’dir, bu oranın %13,5’i “hiç bilgi sahibi değilim” ve %9,7’si “bilgi sahibi değilim” diyor. Ne bilgi sahibi olan ne de bilgi sahibi olmayan katılımcıların oranı %12’dir. Belediyelere kayyum atanması konusunda bilgi sahibi olundukça bu uygulamanın yanlış bulunma oranının arttığı görülüyor. Belediyelere kayyum atanmasının nasıl değerlendirildiğine bakıldığında katılımcıların %74,2’si kayyum atamalarını yanlış bulduğunu ifade etmiş. %14’ü, kayyum atamalarını ne yanlış ne de doğru bulduğunu söylerken, yaklaşık dörtte üç katılımcı kayyum atamalarını yanlış bulurken, doğru bulanların oranı %11,8 olarak ölçüldü.
AK PARTİ KATILIMCILARIN YÜZDE 31,6’SI KAYYUM ATAMALARINI DOĞRU BULUYOR
Katılımcıların 2023 milletvekilliği seçimlerinde kullandıkları oylara göre belediyelere kayyum atanmasının nasıl değerlendirdiğine bakıldığında AK Partili katılımcıların sadece %31,6’sı, CHP’lilerin %8,2’si, YRP’lilerin %23,5’i, MHP’lilerin %50’si, İYİ Partililerin %33,3’ü kayyum atamalarını doğru bulduğunu ifade etti. Kayyum atamalarını yanlış bulanların oranlarına bakıldığında ise HDP/Yeşil Sol Parti seçmenlerinin %92,9’u, TİP’lilerin %83,3’ü, CHP’lilerin %66,5’i YRP’lilerin %58,8’i kayyum atamalarını yanlış bulduğunu belirtti.
“KAYYUM ATAMALARI HAKKINDA NE KADAR BİLGİ SAHİBİSİNİZ?”
Katılımcılara kayyum atamaları hakkında ne kadar bilgi sahibi oldukları soruldu. “Bilgi sahibiyim” diyenlerin toplam oranı %64,8, %42 “biraz bilgim var”, %22,8 “Çok bilgi sahibiyim”, “bilgi sahibi değilim” diyenlerin toplam oranı %23,2, %13,5 “hiç bilgi sahibi değilim”, %9,7 bilgi sahibi değilim”, “ne bilgi sahibiyim ne değilim” diyenlerin oranı ise %12.
“BELEDİYELERE KAYYUM ATAMALARINI NASIL DEĞERLENDİRİYORSUNUZ?”
Yüzde 83,9 “yanlış buluyorum”, yüzde 10,5 “doğru buluyorum”, yüzde 5.6 “ne doğru ne yanlış buluyorum”. Belediyelere kayyum atanması konusunda bilgi sahibi olundukça bu uygulamanın yanlış bulunma oranının arttığı dikkat çekiyor.
“KAYYUM ATAMALARININ NEDEN YAPILDIĞINI DÜŞÜNÜYORSUNUZ?”
“Kayyum atamalarının neden yapıldığını düşünüyorsunuz?” sorusuna Kürt halkının iradesini yok saymak amacıyla yapıldığı yanıtını verenlerin oranı %61,5, belediye hizmetlerini güçlendirmek yanıtı verenlerin oranı %10,1, yerel kaynaklara el koymak ve merkezi yönetimi güçlendirmek yanıtı verenlerin oranı %8,5, yolsuzluk ve usulsüzlüklerin önlenmesi ve güvenlik/terörle mücadele yanıtları verenlerin oranı %5,7.
“KAYYUM ATAMALARININ DURMASI İÇİN NE YAPILMALI”
Kayyum atamalarının durması için ne yapılmalı sorusuna katılımcıların %36,5’i “bütün muhalefet partileri birlikte hareket etmeli”, %19,9’u “DEM Parti daha etkili bir şekilde mücadele etmeli”, %13,3’ü “erken seçim yapılmalı”, %5,3’ü “sivil protestolar yapılmalı”, %4,5’i “uluslararası baskılar artırılmalı”, %2,3’ü “boykot geliştirilmeli, sandığa gidilmemeli” yanıtını verdi.
