ÖZEL HABER - Leyla DAĞ
79 yıl önce kurulan Mahabad Kürdistan Cumhuriyeti, Kürtler için bir bağımsızlık ve özgürlük hayalinin gerçeğe dönüştüğü kısa bir dönem olarak tarihe geçti. Qazi Muhammed liderliğinde kurulan bu cumhuriyet, kültürel, sosyal ve siyasi alanlarda önemli adımlar attı. Ancak uluslararası dengeler ve İran hükümetinin müdahaleleri, bu cumhuriyetin sonunu getirdi.
CUMHURİYETİN İLANI VE QAZİ MUHAMMED’İN LİDERLİĞİ
22 Ocak 1946’da Çarçıra Meydanı’nda ilan edilen Mahabad Kürdistan Cumhuriyeti, Kürt halkı için önemli bir dönüm noktasıydı. Cumhuriyetin başkanı seçilen Qazi Muhammed, Kürt halkına hitap ederek birlik ve dayanışmanın önemine vurgu yaptı.
Manifestoda, Kürtçenin resmi dil olması, yerel yönetimlerin güçlendirilmesi ve sosyal adaletin sağlanması gibi maddeler yer aldı. Bu girişimler, bölgedeki Kürtler arasında büyük bir heyecan yarattı.
Cumhuriyetin kuruluşunda Sovyetler Birliği’nin desteği önemli bir rol oynadı. Ancak Sovyetlerin İran’dan çekilmesiyle, Mahabad Kürdistan Cumhuriyeti yalnız kaldı. İran ordusu, önce Azerbaycan Milli Hükümeti’ni yıktı, ardından Mahabad’a yöneldi.
Qazi Muhammed, halkın zarar görmemesi için teslim oldu ve Mahabad 17 Aralık 1947’de İran ordusunun kontrolüne geçti.
Mahabad Kürdistan Cumhuriyeti, kısa sürede eğitim, kültür ve kadın hakları gibi alanlarda önemli adımlar attı. Kürtçe, eğitim dili haline getirildi ve ilköğretim zorunlu kılındı. Kadınların toplumsal yaşama katılımı teşvik edildi.
Gazete ve dergiler yayımlanarak Kürt dili ve kültürü güçlendirildi. Modern bir ordu kurulması, yönetim yapısının oluşturulması ve ekonomik düzenlemeler gibi çalışmalar, cumhuriyetin ileriye dönük hedeflerini ortaya koydu.
Cumhuriyetin 11 ay süren kısa ömrü, Kürt halkının özgürlük mücadelesinde bir sembol haline geldi.
