Güneş OCAĞA/ÖZEL HABER
Güneydoğu Ekspres- Bingöl ve Tunceli başta olmak üzere; Elazığ, Diyarbakır, Sivas, Erzincan, Bitlis, Muş, Adıyaman, Şanlıurfa gibi bölge kentlerinde 4 milyon insanın anadili olarak kabul görülen Zazaca, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) son yıllarda yayımladığı dil raporlarına göre; “kaybolma tehlikesi altında olan diller” arasında yer alıyor.
Zazaca’nın yok olma tehlikesi altında olmasının nedenlerine dair gazetemiz Güneydoğu Ekspres'e açıklamalarda bulunan Kürt Dil Platformu Sözcüsü Şerefhan Ciziri, Mezopotamya Dil ve Kültür Araştırma Derneği (MED-DER) Eş Başkanı Şükran Yakut, ZAZA-DER Başkanı Zülküf Yılmaz, Zazacanın yok olmaması için sahiplenme çağrısı yaptılar.
‘ÇOCUKLARIN KONUŞACAĞI BİR DİL KAYBOLMAZ’
UNESCO’nun yayımladığı raporda Zazaca’nın kaybolma tehlikesi altında olan diller arasında yer almasının üzücü bir durum olduğunu belirten MED-DER Eş Başkanı Şükran Yakut, “Bir dil eğitim dili olmadığı sürece maalesef ki kaybolmaya mahkumdur. Bu tehlikenin ortadan kaldırılması için de Zazaca’nın eğitim dili olması lazım. Sadece evde konuşulması onu yaşatmaya yetmez. Bilimsel olarak yapılan çalışmalarda da kanıtlanmış ki, 0-6 yaş grubundakiler bir dili konuşursa o dil her zaman yaşar, sadece gençler tarafından da kullanılması onu yine yaşatır. Ama orta yaş grubunda olanlar tarafından tek kullanılırsa o dil kaybolmayla yüz yüzedir. Sadece yaşlılar tarafından tek kullanılması ise o dilin ölümle burun buruna olduğunun göstergesidir” dedi.
Dili canlı ve yaşatır durumda tutmak için eğitim dili olması gerektiğini vurgulayan Yakut, “MED-DER olarak; halka, siyasetçiler ve tüm kurumlardaki arkadaşlara diyoruz ki, dilinizi yaşatmak için onu kesinlikle konuşmanız lazım. Zazaca’nın durumu şuan çok vahim. Sahiplenme çağrısı yapıyoruz. Lütfen herkes var olduğu yerde, anadilini konuşsun” diye konuştu.
‘TAMAMEN EĞİTİM DİLİ OLMALI’
Kürt Dil Platformu Sözcüsü Şerefhan Ciziri ise, "Ana dillere dönük asimilasyon var. Ve biz bu asimilasyonları iyi biliyoruz. En son seçmeli ders için Zazaca’dan sadece bir öğretmen atandı. Bu sistematik bir engeldir. Madem eğitim dili yapıyorsun o zaman haklarını tam ver. Önündeki tüm engelleri kaldır. Bir öğretmen atamasıyla bu dili konuşan milyonlarca insana haklarını vermiş olmuyorsun. Tamamen eğitim dili yap. Devletin samimi olması lazım. Anadiliyle konuşan binlerce çocuk kendi dilinde eğitim alma hakkına sahip. Anayasada da Zazaca’nın statüsüne kavuşması lazım" dedi.
Zazaca’nın kaybolmaması için halka da seslenen Ciziri, "Asimilasyona karşı mücadele etmemiz lazım. Kendimize sormamız lazım, biz niye Zazaca konuşmuyoruz ve yazmıyoruz? Neden kendi kimliğimiz ve varlığımız gibi görmüyoruz. Burada halk olarak bizim de eksikliklerimiz var. Kendi dilimize sahip çıkmalıyız. Evimizde, sokakta, çarşıda ve her yerde anadilimizle konuşalım. Çağrımız odur ki; Bütün siyasi partiler çalışmalarını anadiliyle yürütsün ve kurumlarda yer alanlar da konuşmayı ve yaşatmayı bir kural haline getirsin" ifadesinde bunuldu.
‘ZAZACA YAYIN YAPAN TV YOK’
ZAZA-DER Başkanı Zülküf Yılmaz ise, "UNESCO'nun raporundan sonra Zazalar da kendi diline sahip çıkma için bir hareketlilik oldu. Ama daha güçlü bir sahiplenme olmalı. Zazaca’nın bu durama gelmesinin nedenleri iç ve dış etkenler. Bizler de bunlardan bir tanesiyiz. Bunun en önemli sebebi ise Zazaca’nın eğitim dili olmaması. Tabi teknolojinin gelişmesiyle de Zazaca hızlı bir şekilde kayboluyor. Herkesin elinde telefon, evinde televizyon var. Telefonda izleyebileceğiniz Zazaca bir içerik yok. Televizyonda Zazaca yayın yapan bir kanal yok. İnsanlar en çok buralarda vakit geçiriyor. Dil nasıl yok olmasın ki?" diye sordu.
‘DİLİMİZ VE KÜLTÜRÜMÜZE SAHİP ÇIKALIM’
"Zazaca konuşan insan sayısı görüldüğü üzere az, ama Zaza nüfusu az değil" diyen Yılmaz, şunları belirtti:
"Gerek toplum içerisinde, gerekse siyasi arenada ve kurumlarda çoğunlukla baskın diller konuşuluyor, Zazalar da onların karşısında kendi dilleriyle konuşmasından vaz geçiyor. Çünkü mecbur kalıyorlar. Zazalar diline sahip çıkmalı. İlk öğretmen annedir bu dilin gelecek kuşaklara aktarılması için anneler çocuklarıyla Zazaca konuşmalı. Kendi dilinizi yok olmasına sebep olmayalım. Zazalar aynı zamanda kendi tarihi, dili ve kültürüyle ilgili bilgi sahibi olmalı. İnsanlar bilinçsizlikten dolayı dilinin kaybolmasına da sebep olabiliyor."
