AHMET SÜNBÜL
Diyarbakır'ın, On Gözlü köprü, Malabadi ve Devegeçidi köprüleri kadar eski ve ünlü olan bir diğer köprüsü de Haburman köprüsüdür.
Çermik İlçesi, Haburman Köyü civarında ve Sinek çayı üzerinde kurulmuş olan bu köprü, ortadaki büyük ve sivri, yandakiler daha küçük ve yuvarlak olmak üzere, 3 gözlüdür. Üzerindeki kitabesinden, 1179 tarihinde yaptırıldığı anlaşılmaktadır.
KORUMA ALTINA ALINDI
1179 yılından kalan, halen 13 köy, 7 mezranın ulaşımını sağlayan ve döneminin özelliklerini taşıyan Artuklu Devleti eseri olan Haburman Köprüsü koruma altına alınmıştır. Ancak bu köprü, halen ulaşım hizmeti vermesi sebebiyle günümüz vasıtaları tarafından zarar görmektedir. Bu köprünün etrafının mesire yeri olarak düzenlenmesi için, Dicle Üniversitesi Mimarlık Fakültesi bölümü öğretim görevlisi olan mimarlar tarafından, 2006 yılı içerisinde gerekli etütler yapılmıştır.
ARTUKLU İZLERİ
Köprünün beş satırlık kitabesinden Zübeyde Hatun tarafından 1179’da yaptırıldığı öğrenilmektedir. Zübeyde Hatun Artuklu Necmüddin Albi’nin (1152-1176) kızı olup, bu köprüyü kendi parası ile yaptırmıştır.
Köprünün üzerinde ikisi köprünün yapılışı ile ilgili, diğeri de onarımına ait üç kitabe bulunmaktadır. Köprünün yapılışı ile ilgili Artuklu nesih yazısıyla yazılmış olan kitabe, güney ve batıdaki kemerlerin yanındadır:
“Bismillahir Rahman ir Rahim.
(Haz)a matetavva’atbi’amelihi Zübeyde Hatun İbneti El-Emir ül-Ecel, Necmettin Albiibn Timurtaş hamahal-lah. Fi seneti Hamse ve Seb’ine ve Hamse-mi’e”. 575 (1179)
Köprünün doğu ve güney yüzündeki kitabeler aşındığından okunamamıştır.
Köprü değişik zamanlarda onarılmış, son onarımını da 1927 yılında yaptırmıştır. Köprü, yontma beyaz taştan olup, 108.00 metre uzunluğunda, 5.50 metre genişliğindedir. Üç gözlü olan köprünün en büyük kemer açıklığı 19.55 metre, kilit taşına kadar olan yüksekliği de 11.20 metredir.
