Diyarbakır’ın Sur ve Bismil ilçeleri milyonluk vurgun ile gündemde. 2 ilçede faaliyet gösteren Anka Lidaş ve Yıldırım Agro şirketleri, lisanssız depolarına usulsüz şekilde topladıkları ürünlerle milyonluk vurgun yaptıkları iddia ediliyor.
TİCARET BAKANLIĞI İNCELEME BAŞLATTI
Sattıkları ürünlerden çiftçilere haklarını vermeyen şirketler hakkında Ticaret Bakanlığına şikayette bulunuldu. Yapılan şikayetin ardından Ticaret Bakanlığı 8 Ağustos 2024’te şirketler hakkında inceleme başlattı. Ticaret Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı tarafından 8 Ağustos 2024’te verilen onay ile başlatılan soruşturma kapsamında, 2024 yılı boyunca Anka Lidaş ve Yıldırım Agro şirketlerinin faaliyetleri titizlikle incelendi. 5 Kasım 2024’te tamamlanan raporda, şirketlerin Bakanlık izni olmadan lisanslı depo gibi faaliyette bulunduğu ve yüzlerce çiftçinin ürünlerinin ödemesini yapmadan el değiştirdiği belirlendi.
ÇİFTÇİLERE ÖDEME YAPILMADI
Rapora göre, Yıldırım Agro’nun Yönetim Kurulu Başkanı S.Y. ve şirketin vekil yöneticisi S.Y., yetkileri olmaksızın lisanslı depoculuk faaliyetlerine başladığı tespit edildi. Çiftçilerden ürün toplayıp satışını gerçekleştiren yöneticilerin, satıştan elde edilen paraları ödemek yerine şahsi çıkarlarına kullandığı belirtildi. Raporda, şirketlerin, ürün teslimi ve satış işlemleri sırasında hem Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa hem de Türk Ceza Kanunu’na birçok kez aykırı davrandıkları raporda vurgulandı.
100’ÜN ÜZERİNDE ÇİFTÇİ MAĞDUR
Bakanlık müfettişlerinin yaptığı saha araştırmalarına göre, Diyarbakır ve çevre köylerden Anka Lidaş’a ürün teslim eden çiftçi sayısının 100’ün üzerinde olduğu kaydedildi. Ürün teslim eden çiftçilerin büyük bir kısmı ödeme alamazken, bazılarına senet verildiği ancak bu senetlerin de karşılıksız çıktığı ifade edildi.
CİDDİ USULSÜZLÜKLER BELİRLENDİ
Raporlarda, Abdülkadir N. isimli çiftçiden bin 670 ton mısır satın alındığı, yaklaşık 1.5 milyon lira tutarındaki bedelin yalnızca 970 bin lirasının ödendiği, kalan borç için verilen senetlerin de ödenmediği kaydedildi. Müfettişler, mısır fiyatlarının düşmediğini, aksine yükseldiğini ve şirket yetkililerinin ürünleri satmak için ileri sürdüğü gerekçelerin tamamen gerçek dışı olduğunu belirtti. Soruşturma kapsamında, Anka Lidaş şirketinin faaliyet gösterdiği arazilerin tapu devirlerinde de ciddi usulsüzlükler yapıldığı belirlendi. Tapuların rayiç bedelin çok altında gösterilerek el değiştirdiği, bu şekilde gerçek değerlerin gizlendiği ve haksız menfaat sağlandığı tespit edildi.
BAKANLIK SUÇ DUYURUSUNDA BULUNDU
Soruşturma raporu sonucunda Ticaret Bakanlığınca Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığına sunulan suç duyurusunda, S.Y. ve S.Y. hakkında, Türk Ceza Kanunu 158. madde kapsamında nitelikli dolandırıcılık, Türk Ceza Kanunu 257. madde kapsamında görevi kötüye kullanma, 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa aykırılık suçları kapsamında işlem yapılması talep edildi. Soruşturmanın savcılık aşamasında çok sayıda çiftçi ve iş ortağının da mağdur sıfatıyla ifade verdiği öğrenildi. Mağdur çiftçiler, Ticaret ve Adalet Bakanlığından sürecin hızla yürütülmesini ve sorumluların en ağır şekilde cezalandırılmasını istiyor.
TMO GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’NDEN AÇIKLAMA
Toprak Mahsulleri Genel Müdürlüğü’nden konu ile ilgili “Mardin’de Toprak Mahsulleri Ofisinin (TMO) çiftçilerden satın alarak özel bir şirkete ait depolarda muhafaza ettiği 137 bin ton buğday ve mısırın bilgisi dışında satıldığı ve yaklaşık 1 milyar TL’lik bir vurgun yapıldığına ilişkin haberler üzerine aşağıdaki açıklamanın yapılması gerekli görülmüştür” açıklaması geldi.
“TMO, LİSANASLI DEPOLAR ÜZERİNDEN ÜRÜN SATIN ALMAKTADIR”
Lisanslı depoculuk sisteminin 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu çerçevesinde Ticaret Bakanlığı uhdesinde yürütüldüğü hatırlatılarak, bugünkü tarih itibarıyla ülkedeki lisanslı depo kapasitesinin 51 ilde (228 firma, 312 noktada) toplam 12,3 milyon ton seviyelerine ulaştığı duyuruldu. Açıklamanın devamında “TMO, lisanslı depoculuk sistemi kapsamında, üreticilerimizin teşvik, destek ve vergi muafiyetlerinden yararlanabilmeleri amacıyla, protokol imzaladığı lisanslı depolar üzerinden ELÜS (Elektronik Ürün Senedi) yoluyla ürün satın almaktadır” denildi.
KAYIP 37 BİN TON ÜRÜN!
Açıklamada iddia ile ilgili “Bahse konu haberlere konu olan özel şirket, Mezopotamya Lidas Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk A.Ş. olup Ticaret Bakanlığından aldığı izin kapsamında 92 bin ton kapasite ile faaliyet göstermektedir. Ticaret Bakanlığı ve kurumumuzca yapılan incelemede, resmi kayıtlara göre deposunda TMO’nun da dâhil olduğu mudilere ait toplam 50 bin ton hububat bulunması gerekirken, yaklaşık 37 bin ton ürünün eksik olduğu tespit edilmiştir” ifadeleri yer aldı.
İDARİ VE HUKUKİ İŞLEMLER BAŞLATILDI
Olay ile ilgili soruşturma başlatıldığı bilgisinin yer aldığı açıklama şöyle: “Konuyla ilgili gerekli idari ve hukuki iş ve işlemler ivedilikle başlatılmış; Ticaret Bakanlığı ve TMO tarafından Mardin Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmuştur. Süreç, ilgili bakanlık ve adli makamlar tarafından yürütülmektedir. Bununla birlikte, lisanslı depolarda stoklanan ürünler mevzuat gereği sigortalı olup, ayrıca lisanslı depo işletmecisinin yükümlülüklerini yerine getirmemesinden dolayı ortaya çıkan zararların karşılanabilmesi amacıyla ‘Lisanslı Depoculuk Tazmin Fonu’ da bulunmaktadır. Muhafazası lisanslı depo sorumluluğunda bulunan ve eksik olduğu tespit edilen TMO’ya ait stok değerinin tazmini için her türlü girişim yapılmış olup süreç yakından takip edilmektedir.”
