İbrahim İnanç YILDIZ - ÖZEL HABER
Diyarbakır’da fıstık yetiştiriciliğinde bahçe tesisi, budama, sulama, gübreleme, hastalık ve zararlılarla mücadele üzerine eğitim semineri gerçekleştirildi. GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi’nin (GAPUTAEM) konferans salonunda gerçekleştirilen eğitime çok sayıda üretici katıldı.
“FISTIK BÖLGEMİZ İÇİN ÖNEMLİ BİR NOKTAYA GELDİ”
Açılış konuşmasını yapan GAPUTAEM Müdürü Mehdi Sümerli, “Fıstık bölgemiz için önemli bir noktaya geldi. Bu kapsamda bir birlik kuruldu. Kaliteli üretim nasıl yapılabilir üzerine bir eğitim talebi oldu. Bu eğitimin bölgemize hayırlı olmasını diliyorum. İstek olunca kaliteli üretimi inşallah Diyarbakır’da yapacağız” dedi.
“TÜRKİYE EKONOMİSİNE ÖNEMLİ KATKILARI VAR”
Sümerli’nin ardından konuşan Diyarbakır Antep Fıstığı Üreticileri Birliği Başkanı Celalettin Birtane, fıstık üretimi için emeği olanlara teşekkür etti. Fıstığın yaygınlaşması için 30 bin fide dağıttıklarını söyleyen Birtane, “Fıstık ciddi bir iş. Biz üreticiler sadece kendimiz için çalışmıyoruz. Fıstığın hem doğaya hem de Türkiye ekonomisine önemli katkıları var. Fıstık doğadan bir alıyorsa, 10 veriyor. Üretim artıkça doğaya büyük katkısı olacak” dedi.
Fıstık üretiminde üç şeyin önemli olduğunu dile getiren Birtane, “Bir sabırlı olacaksınız, iki azimden umuttan ve mücadeleden vazgeçmeyeceksin, üç ise bu işi seveceksiniz. Biz geleneksel yöntemle üretim yapıyoruz. Bu işi bilimsel yönüyle yapmak için bu eğitimi yapmaya kararı aldık” dedi.
“ÜRETİMİN ARTMASI İÇİN HERKESİN ELİNİ TAŞIN ALTINA KOYMASI GEREK”
Fıstık üretimde Diyarbakır’ın çok geride olduğunu söyleyen Birtane, kentte 12 bin 500 dönümde 400 bin fıstık ağacının olduğunu ve Gaziantep’te 45 milyon ağacın olduğunu ifade etti. Birtane, “Dolayısıyla yereldeki kurumlarla merkezi hükümetle bunu nasıl 10 milyona çıkarabiliriz diye çalışmamız gerek. Bugün dünya piyasasında üretime Amerika hâkim. Fıstığa stratejik olarak yaklaşılıp 7 yıl üretici desteklenirse ciddi bir üretim yapabiliriz. Diyarbakır’da fıstığın yaygınlaşması için herkesin elini taşın altına koymamız gerek” dedi.
“DİYARBAKIR İKLİMİNDE SİİRT FISTIĞI İYİ VERİM VERİR”
Dr. Halit Seyfettin, fıstık bahçe tesisi ve budama üzerine bir sunum yaptı. Antep fıstığı yetiştiriciliğinin üreticiye, sanayiciye ekonomik anlamda ciddi katkılarının olduğunu söyleyen Seyfettin, Amerika’nın, İran’ın Türkiye’den ileride olduğunu söyledi. Amerika ve İran’da sulu alanlarda yetiştirildiğini ancak Türkiye’de kuru alanlarda yapıldığı için verimin bu ülkelere göre düşük olduğunu ifade eden Seyfettin, “Özellikle Diyarbakır’ın iklimi fıstık üretime uygun. Eğer burada yetiştiricilik yapılırsa daha iyi bir verim elde edilebilir. Diyarbakır’da Siirt fıstığı aşılanmalıdır. Özellikle sulu alanlarda verimi çok iyi. Her yıl verim veriyor. Yüksek ve serin yerlerde yapılacaksa Antep fıstığı yetiştirilmelidir. Fıstığın anavatanı burası ama Amerikalar buradan alıp çalışıp bizden çok verim alıyorlar. Büyük arazilere ekim yaptıkları için üretimleri de fazla oluyor. Budama önemli ama çanak şekilde budama bitkiyi yakar. Kuru üretim yapıyorsanız dallar toprağa yakın olmalıdır. Ağaçları içinde serçe uçacak şekle getirmemiz gerek” dedi.
“VERİMİ ETKİLEYEN ZARARLILARLA MÜCADELE ETMEK GEREK”
Doç. Dr. Cevdet Kaplan, fıstık zararlıları üzerine bir sunum yaptı. Kaplan, “Antep fıstığında verimi etkileyen çok sayıda zararlılar var. Bahçemizi periyodik olarak kontrol etmemiz lazım. Yapılan araştırmada 50’nin üzerinde zararlı böcek türü tespit edilmiş ama şu an bir elin parmağını geçmeyecek kadar var. Bunları tanıyıp mücadele etmek gerek. Bu aydan sonra bahçenizde gözlemler yapıp zararlıları tespit edebilirsiniz. Bahçeler çok ise toplu mücadele edilebilir. Bunun için öncelikle zararlı türü tanımak gerekiyor. Bu aydan itibaren göz kurdu, dal güvesi, karagöz kurdunu görebilirsiniz. Mutlaka ağaçları sağlıklı tutmamız gerek. Mücadelede mayıs sonu ve haziran başında dikkat edilmesi gerek” dedi.
“ANTEP FISTIĞI UZAKTAN GÖRÜLDÜĞÜ GİBİ ÇOK DAYANIKLI DEĞİLDİR”
Doç. Dr. Mehmet Hadi Aydın, fıstık hastalıkları üzerine bir sunum yaptı.
Bitkinin yetirince su almadığı zaman hastalanacağını söyleyen Aydın, “Kökte, ağaçta solma ve kuruma bir hastalıktır. Hastalanmadan tedbir alınması gerekiyor. Örneğin aşırı sulama yapmak gerekmiyorsa bunu yapmamamız önemlidir. Sürüm yaparken köklerin zedelenmesine neden oluyoruz ve o ağaç kuruya biliyor. Antep fıstığı uzaktan bakıldığı gibi çok dayanıklı bir bitki değildir. Yeni bahçeler nerede kurulmalıdır? Topraktaki çeşitli mantarlar hastalık oluşturuyor. Bahçemizi kurarken havalandırması az olan, su tutan topraklar Antep fıstığı için uygun değil. Pamuk tarımının çok yapıldığı Diyarbakır’da bu alanlar, Antep fıstığı için uygun değildir. Ağaç strese girmemelidir. Anaç seçimi önemlidir. Anaçlar için bıttım anacı çevre koşullarında iyi olduğu için bunun seçilmesi daha doğru olur. Güçlü bir ağaç olsa bu mantarlardan etkilenmeyebilir. Sağlıklı fidan yetiştirilmesi için çalışmaların başlatılması gerekiyor. Sürüm anında köklere zarar verilmelidir. Bu bölgede bahçeler kurulurken sulama yapılmalıdır. Çünkü yağışlar artık yetersiz. Kök bölgesine değecek şekilde yoğun bir sulama yapılmamalıdır. Bu sene yağışlı geçiyor, dikkat etmek gerekiyor” dedi.
“MUTLAKA GÜBRELEME YAPILMALIDIR”
Dr. Nevzat Aslan fıstıkta gübreleme ve sulama üzerine bir sunum yaptı. Fıstıkta gübrenin mutlaka kullanılması gerektiğini söyleyen Aslan, “Her toprağın gübre ihtiyacı farklıdır. Gübre fiyatları da arttı. Bunun hesabını iyi yapmak gerekiyor. Toprağı verimli kılmak için tuzlu olmamalı, yumuşak olmalıdır. Öncelikle toprak analizi yapılmalıdır. Yapılan analizle gübre miktarını belirleyebiliriz. Fıstıkta besleme adına organik, taban, azot ve yaprak gübrelemesi yapılmalıdır” dedi.
“SULA TARIMDA VERİM 1 DÖNÜME 350-400 KG”
Antep fıstığının kuraklığa dayanıklı olduğunu ama bu suyu sevmez anlamına gelmediğini dile getiren Aslan, “Sulama imkânı varsa kararında sulanmalıdır. Amerika’da tamamen sulu üretim yapılıyor. Yeni bahçe taban suyunu sevmez. Taban suyu varsa oraya fıstık bahçesi düşünmeyin. Kuru tarımda fıstıkta dönüme 100-150 kg alınırken, sulu tarımda 350-400 kg alınabiliyor. Sulama için yağmurlama yerine damla ya da toprak altı damla sulama tavsiye ediyoruz” dedi.
Eğitim soru ve cevapların ardından sona serdi.
