NERMİN ZENGİN
Tandır, her yerde, her zaman yürek ateşi ile harlanır. Kadına en yakın, kadından en çok beslenen ateştir. Tandırın en tepesinden ta en dibine kadar ekmeği kutsayan, yaşama kaynaklık eden bu ateş…
Tandır, genellikle kadınlar tarafından yapılmaktadır. Saman ve keçi tüyü karıştırılmış özel toprak iyice yoğrularak çamur haline getirilir. İyice yoğrulmuş bu çamur bir gün bekletilir. Çamur, ikinci gün yeniden yoğrulur. Uygun bir çamur elde edildikten sonra yaklaşık 8 cm kalınlığında ağız çapı 60 cm, gövde çapı 80 cm ve yüksekliği yaklaşık 1 metre olan kesik bir koniyi andıran bir silindir şeklinde yapılan tandır, güneșe bırakılarak kurutulur. Güneşte iyice kurutulan tandır, yere kazılan uygun bir çukurda veya yer üstünde, iyi bir sıva yapıldıktan, taş ve benzeri malzemeyle sağlam bir şekilde desteklendikten sonra kurulur.
TANDIR YAŞAMI ORTAKLAŞTIRIR
Diyarbakır, Batman, Mardin gibi illerde yapılan tandır daha çok evin bahçesinde veya daha geniş olan açık bir alanda kurulur. Açık alanda kurulan tandır mahallenin veya köyün kadınları tarafından ortak kullanılır. Bu illerdeki tandır, ekmek pişirmek amacıyla kurulur. Her aşamasında kadın emeğinin karışmasıyla hayat bulan tandırda pişirilen ekmek oldukça lezzetli olup insanda vazgeçilmez bir alışkanlık yaratır.
TEMEL GEÇİM KAYNAĞI
Diyarbakır, Siirt, Batman Mardin gibi illerde yapılan tandır ekmeği kendi pazarını da yaratmıştır. Bu illerin kenar semtlerinde yaşayan dar gelirli ailelerin kadınları tarafından üretilen lezzetli tandır ekmeği geçim kaynağı haline de gelmiştir. Bölgenin dışındaki illerde veya tandır yapmaya uygun olmayan semtlerde yaşayan insanlar, kimi market veya semt pazarında satılan tandır ekmeğini bulabilmektedir.
Kışları soğuk ve geçen Serhat bölgesindeki tandır, genellikle geniş bir odanın tabanında kurulur. Ekmek pişirmeye yarayan evin tabanındaki tandır, geceleri de ev sakinlerini ısıtma görevini yerine getirir.
