Kürtlerin tarihinde iz bırakan isimlerden biri de Mele Mustafa Barzani’dir. Barzani, Kürt halkının bağımsızlık mücadelesinde önemli bir rol oynayan, saygı duyulan ve sevilen bir lider, özgürlük savaşçısı ve efsanedir. Barzani, 75 yaşında, ABD’nin Washington kentinde kanser tedavisi gördüğü hastanede hayatını kaybetti. Barzani’nin cenazesi, Kürtlerin yoğun katılımıyla, Irak’ın Süleymaniye kentindeki Barzan köyüne defnedildi.
KİMDİR?
Mele Mustafa Barzani, 14 Mart 1903’te tarihinde Irak’ın Erbil kentinin Barzan ilçesinde doğdu. Babası Şeyh Abdusselam Barzani, annesi Hanim Hançer Barzani’dir. Barzani ailesi, Kürtlerin en eski ve köklü ailelerinden biridir. Barzani soyadı, Kürtçe “barz” kelimesinden gelir ve “yüksek, yüce” anlamına gelir. Barzani ailesi, 16. yüzyıldan beri Barzan bölgesinde yaşamaktadır. Barzani ailesi, hem dini hem de siyasi bir otoriteye sahiptir. Barzani ailesinin liderliği, babadan oğula geçmektedir.
Mele Mustafa Barzani, çocukluğunda babası tarafından dini eğitim aldı. “Mele” unvanı, Kürtçe “din adamı” anlamına gelir. Barzani, gençliğinde babasının yanında, Osmanlı İmparatorluğu ve İngiliz sömürgeciliğine karşı mücadele etti. Barzani, Şeyh Abdulselam Barzani, 1914 yılında Musul’da idam edilmesinin ardından ailenin liderliğini devraldı. Barzani, Kürt halkının hak ve özgürlükleri için savaştı. Barzani, Kürtlerin birliği ve bağımsızlığı için, pek çok siyasi parti ve örgüt kurdu veya destekledi. Barzani, Kürtlerin en büyük kitle partisi olan Kürdistan Demokrat Partisi’nin (KDP) kurucu lideridir.
SİYASİ MÜCADELESİ
Mele Mustafa Barzani, Kürt halkının bağımsızlık mücadelesinde pek çok zorlukla karşılaştı. Barzani, Irak devletiyle yaptığı pek çok ayaklanma ve isyanın ardından, 1946’da, İran’da kurulan Mahabad Kürt Cumhuriyeti’ne katıldı. Barzani, Mahabad Kürt Cumhuriyeti’nin başkanı olan Qazi Muhammed’in en yakın dostu ve danışmanı oldu. Barzani, Mahabad Kürt Cumhuriyeti’nin ordusunun başkomutanı olarak, İran ordusuna karşı savaştı. Ancak, Mahabad Kürt Cumhuriyeti, İran ve Sovyetler Birliği arasındaki anlaşmazlık nedeniyle, kısa sürede yıkıldı. Barzani, Mahabad Kürt Cumhuriyeti’nin liderleriyle birlikte, Sovyetler Birliği’ne sığındı. Barzani, 11 yıl boyunca, Sovyetler Birliği’nde yaşadı.
Barzani, 1958’de, Irak’ta monarşinin devrilmesi ve cumhuriyetin ilan edilmesi üzerine, Irak’a geri döndü. Barzani, Irak devletiyle, Kürt halkının hak ve özgürlüklerini tanıyan bir anlaşma imzaladı. Ancak, Irak devleti, anlaşmaya uygulamadı ve Barzani’ye karşı askeri operasyonlar başlattı. Barzani, Irak ordusuna karşı, peşmergelerle birlikte direnişe geçti. Barzani, 1961-1970 arasında, Irak devletine karşı, Kürt halkının en büyük ayaklanmasını yönetti.
Barzani, bu süreçte, ABD, İsrail, İran ve Türkiye gibi ülkelerden destek aldı. Barzani, 1970’de, Irak devletiyle, Kürt halkının özerkliğini tanıyan bir anlaşma daha imzaladı. Barzani, 1974’te Irak devletine karşı, son ayaklanmasını başlattı. Ancak, bu sefer, İran ve ABD’nin desteğini kaybetti. Barzani, Irak ordusunun ağır saldırıları karşısında, Kürt bölgelerini terk etmek zorunda kaldı. Barzani, 1975’te, ABD’nin daveti üzerine tedavi için Washington’a gitti. Barzani, 1 Mart 1979’da kanserden öldü. 4 Mart’ta naaşı İran’ın başkenti Tahran’a, daha sonra da helikopterle Şino kentine götürüldü ve 5 Mart’ta toprağa verildi.
6 Ekim 1993’te Mele Mustafa Barzani ve oğlu İdris Barzani’nin naaşları Barzan’a getirilerek ebedi istirahatgahlarında defnedildi.
KÜRTLERİN TARİHİNDE İZ BIRAKTI
Barzani, Kürt halkının tarihinde, iz bırakan isimlerden biridir. Barzani’nin ölümünden sonra, ailesi ve partisi, Kürt halkının mücadelesini sürdürmüştür. Barzani’nin oğlu Mesut Barzani, KDP’nin lideri ve Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) eski başkanıdır. Barzani’nin torunu Neçirvan Barzani, IKBY’nin mevcut başkanıdır.
Barzani’nin diğer torunu Mesrur Barzani, IKBY’nin mevcut başbakanıdır. Barzani ailesi ve partisi, IKBY’nin kuruluşunda ve gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. Barzani ailesi ve partisi, Kürt halkının hak ve özgürlükleri için, Irak devletiyle ve diğer ülkelerle müzakere etmektedir. Barzani ailesi ve partisi, Kürt halkının bağımsızlık referandumunu desteklemiştir.
