ÖZEL HABER - Sertaç KAYAR
Diyarbakır’da yapay göletler kuraklık tehdidi altında. Beklenen yağışların gelmemesi yapay göletlerdeki su miktarının düşmesine neden olurken, gölet içinde ve çevresindeki canlı yaşamını da tehdit ediyor. Kabaklı Göleti de bu tehdit altında olan yerlerden biri. Dicle Üniversitesi yerleşkesi içinde bulunan ve 150’yi aşkın kuş türünün tespit edildiği nadir yerlerden biri olduğu için ‘Kuş Cenneti’ olarak bilinen Kabaklı Göleti’nde sular çekildi. Beklenen yağışların gelmemesi ve var olan suyun da buharlaşması sonucu yüzde 50 oranında su kaybeden gölet, her geçen gün bataklığa dönüşüyor.
“ASIL TEHDİT KURAKLIK”
Güneydoğu Ekspres’e konuşan Biyoçeşitlilik ve Çevre Koruma Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Kılıç, gölette yaşanan tehlikeye dikkat çekti. Kabaklı Göleti’nin nadide bir yer olduğunu belirten Kılıç, “Üniversite içinde olduğu için bu konuda biraz daha avantajlı. Onun dışında yanında kolluk kuvvetleri birimleri var, o konuda da şanslı. Çünkü herkes kolay kolay gidemez. İllegal avcılık da oluyor maalesef. Bu kısmen önlenebilir. Tabi asıl tehdit bu değil, asıl tehdit kuraklıktır. Bu sorunun nedeni küresel ısınmaya bağlı yağış azlığı. Eskiden kar vardı, düzenli yağmurlar vardı. Şimdi iklim değişti. İklim değiştiği için beklediğimiz yağışları alamadık. Önümüzde bahar yağmurları ve Şubat ayı var, onları bekliyoruz. Ama gidişat genel olarak kuraklık yönünde” dedi.
DİCLE’DEN GÖLETE SU TAKVİYESİ İÇİN ÇAĞRI
Kuraklığa bağlı çevredeki birçok çay, dere, göl ve göletlerin kuruduğuna dikkat çeken Kılıç, şöyle devam etti:
“Bu durum genel bir durum. Aynı şekilde Kabaklı Göleti’nde de böyle bir gidişat var. Fakat bir olasılık var daha önceden çevredeki tarlaları sulamak için Dicle Nehri’nden oraya su pompalıyorlardı. O suyu kısmen Kabaklı için de yapabilirler. O imkan var. Bu çarelerden biri. Şuan için başka da bir alternatif görünmüyor.
Burada Kabaklı Göleti’ni kurtarmakla sadece kuşlar değil, biyoçeşitlilik dediğimiz memeli hayvanlar, sürüngenler, yumuşakçalar, salyangozlar, böcekler hepsini ilgilendiriyor. Bu yüzden su sistemleri özellikle bu göl ve göletler nehirler çok değerlidir. Dicle Nehri çok kirli olduğu için özellikle bu su kuşları burayı tercih ediyor.”
“ZENGİN BİR BİYOÇEŞİTLİLİĞE SAHİP”
Gölette zengin bir biyoçeşitlilik olduğunu kaydeden Kılıç, şunları söyledi: “Eğer Dicle Nehri temiz olsaydı nispeten Dicle’nin diğer yerlerine giderlerdi ama maalesef atık sular, evsel, fabrika atık suları olsun, tarım alanlarından gelen ilaçlı, gübreli sular olsun bunlar nehirleri kirletiyor. O nedenle Kabaklı Göleti nispeten temiz ve kuşlar buraya geliyorlar. Biz daha önceden 150’ye yakın kuş türünü tespit ettik. Kuşlar varsa diğer türler de var. Böcekler, sürüngenler, yumuşakçalar var, su canlıları var. O yüzden kuşlar sembolik olarak ifade edilir, kabinde de biyoçeşitliliğin zenginliği görülür. Bunlar besin zinciri içinde birbirine bağlı olaylar.”
“KABAKLI CAN ÇEKİŞİYOR”
Ekoloji Aktivisti Dr. Zeki Kanay da göletin can çekiştiğini belirterek, “Çare arayan yok” dedi. Kanay, şöyle devam etti:
“Yapay olarak oluşturan bu gölette ilk defa bu kadar çekilme görülüyor. Bu da gölet çevresinde sonradan meydana gelen biyoçeşitliliği tehdit ediyor. İklim krizine bağlı olarak bölgeye düşen yağış miktarı dramatik bir şekilde azaldı.
Kuzey tarafında 100 metreden fazla su çekilmesi görülürken doğu ve batı taraflarında 50 metreye kadar çekilme meydana geldiği görülüyor. Gölete birkaç tür balık su kaplumbağaya ve midye gibi canlılar yaşıyor. 2013 yılında gölet çevresine kuş cenneti yapılması için 10 bin ağaç dikildi fakat aynı yıl bütün ağaçlar kurudu. Yapılacağı söylenen kuş gözlem kulesi de yapılmadı.”
“İKLİMİ İYİLEŞTİRMEK İÇİN HİÇBİR ŞEY YAPILMIYOR”
Gölette yaşanan sorunun çözüm beklediğini kaydeden Kanay, “Göleti tehdit eden önemli girişimlerde biri de gölete yakın bazı 1 sınıf tarım arazilerinin imara açılarak betonlaştırılmasıdır. Ayrıca üniversite alanında kaçak avcılık yapanlara da sıklıkla rastlanılmaktadır. Kısacası yok etmek için çok şey yapılırken ekosistemi ve iklimi iyileştirmek için hiçbir şey yapılmıyor” şeklinde konuştu.
KABAKLI GÖLETİ, KUŞLAR İÇİN NADİDE BİR CENNET
Kış aylarında dahi kuşların konakladığı ender yerlerden biri olan Kabaklı Göleti, Türkiye’de koruma altında bulunan birçok kuş cennetiyle aynı potansiyele sahip. Yaz ve kış mevsimlerinde burada konaklayan ve göç zamanlarında bu noktadan geçen kuşlar da hesaplandığında kuş türü sayısı 200’ü geçiyor. Korunaklı ve temiz olduğu için kuş türleri tarafından tercih edilen gölet, ilkbaharda üremek için Arabistan Yarımadası ve Afrika ülkelerinden göç eden kuşları misafir ediyor. Bu kuşların büyük bölümü sonbaharda Afrika’ya dönüyor. Bu kuşların ardından da İsveç, Norveç ve Finlandiya gibi Kuzey Avrupa ülkelerinden buraya kuş göçü başlıyor.
