Diyarbakır da 7 peygamber mezarı, 541 sahabe, Muhyittin-i Arabinin arkadaşı Halvet baba,Ulu camii (Harem-i şerif), Ashab-ı Kehf mağarası, 2 peygamber makamı (Hz Yunus ve Hz. Züilkifl) bulunmaktadır.
Fisk kayası Hz. Yunus'un makamıdır. Hz. Zülkifl peygamber makamı da Ergani’dedir.
Diyarbakır Türkiye’de inanç turizminin emsalsiz birinci merkezidir. Ortadoğu açısından da en önemli merkezlerdendir. Ülkenin ve tüm dünya Müslümanlarının hacdan sonra ziyaret edeceği en önemli mekanlardan birisi Diyarbakır’dır.
1.Peygamberimiz(SAV) arkadaşları olan 27 sahabe Diyarbakırda yatmaktadır. Bu rakam Mekke ve Medine’den sonra üçüncü sayıda sahabenin yattığı yer özelliğidir. Mevlana Halid-i Bağdadi eserinde ise ayakların basamayacağı kadar şehid sahabeden yani yüzlerce şehid sahabeden bahseder. Mevlana Halid ' şühedadan ayak basacak yer bulamadım 'demektedir.27 sahabenin ismi ise salnameden alınmıştır. İyaz bin Ganem komutasındaki ordu 27 Mayıs 638'de şehri fethetmiştir.İlk etapta 40 şehit verilmiştir.27'si Hz. Süleyman isimli bölgededir. 13 şehit şehrin farklı yerlerinde şehit olmuştur. Yani Diyarbakır'da ayrıca 500 sahabe daha bulunmaktadır.(Bu durumda Diyarbakır'da 541 sahabe yatıyor demektir). Ancak bu rakam asgari bir rakamdır. Mevlana Halid Bağdadi'nin Farsça yazılı divanında geçen yukarıdaki ifadeyi göz önüne alırsak Hz. Süleyman mevkiinde 27 sahabe değil ayakların basamayacağı kadar şehit cümlesine uygun olarak yüzlerce sahabe anlamı çıkar.Buna Sultan Sasa ve 500 sahabeyi de katarsak yaklaşık 700-1000 arası bir şehit sahabe anlamı ortaya çıkar.
2. Eğil ilçesi tarih içinde de önemli bir yer işgal etmiş olup, Hz. Elyesa, Hz Zülkifil peygamber ve Hz. Harun-u asefi (AS) mezarları bulunmaktadır. 3 din için de bu peygamberler son derece değerlidir. Kur'an-ı Kerimde Enbiya-85'de Hz. Elyesa, Enbiya 85-86 ve Sad-48'de Zülkifl (AS), Neml-18'de Harun Asefi veya Cebrail'den bahsedilmektedir.
Eğil’de türbelerin olduğu yerde iki peygamber yatmaktadır.
Eğil’de türbelerin olduğu yerde ikisi peygamber biri peygamber katibi olmak üzere ziyaret edilen üç mekan bulunmaktadır.Ayrıca ilçe girişine nebi Helak yatmaktadır
Hz. Elyesa ve Zülküfl peygamber, Harun Asefi ve yanında yatan kardeşi Ömer ibni Birican bulunmaktadır.Eğil’de ayrıca nehir kenarında Elyesa peygamberin yeğeni Hürmüz, Eğil’e giderken dere kenarında Nebi Melak (Melik veya Helak), Eğil’in tepesinde Kunak mevkiinde Nebi Hz. Zünün vardır.
Eshab-ı Kehf
Eshab-ı Kehf mağarasının Lice’de olduğuna dair en güçlü deliller bulunmaktadır.Deliller çok detaylı olarak Zeki Dilek’in ‘Lice’ kitabında bulunmaktadır.Yazar 12 delille konuyu ispatlamaktadır.
Meşhur tarihçi Abdülsettar Hayati Avşar da güçlü kanıtlarla aynı noktaya parmak basmaktadır.Avşar Ashab-ı Kehf'in Lice'de Yencülüs dağının öte tarafında,Ashab- ırakim'in ise Derkam köyünde olduğunu ispatlamaktadır.
Diyarbakır'da 2 bin 500 yıllık öykü
Dünya'da Şam, Bağdat ve Yemen dahil 33 yerde olduğuna inanılan Eshab-ı Kehf (Mağara arkadaşları) mağaralarınydan birisi de Diyarbakır'ın Lice ilçesine bağlı Duru köyünde. Türkiye'de iki yerde daha Eshab-ı Kehf mağarası olduğuna inanılıyor. Bunlardan birisi Kahramanmaraş'ın Afşin ilçesinde diğeri ise Tarsus'ta. Eshab-ı Kehf, Nuh tufanı gibi anonim bir öykü. Dünyanın çeşitli yörelerindeki pek çok toplumun efsanelerinde de yer alıyor
Dilek tutuyorlar
Bugün insanlar iki bin 500 yıllık bu efsaneye inanarak 1500 metredeki bu mağaraya koşup şifa ve umut arıyorlar. Her yıl Diyarbakır, Bingöl, Batman ve batıdan gelen vatandaşlar mağaraya akın ediyorlar. Burada dua eden insanlar, mağaradaki kuyudan şifalı olduğuna inanılan suyu kaşıkla çıkararak çocuklara içiriyor. Dilekte bulunanlar mağaranın çıkışında üstte bulunan deliğe 7 taş atıyor, taşlar deliğe girerse dileğinin kabul edildiğine inanıyor. Bazı ziyaretçiler dua ederken, bazıları da 7 arkadaşın mağarada uyuması nedeniyle, sevap kazanmak için uyumayı tercih ediyor. Dilekte bulunan ziyaretçiler mağaranın duvarındaki deliklere taş bırakıyorlar, taş düşmezse dileğin kabul edileceğine inanılıyor.
Diyarbakır Ulu Camii’nin önemli manevi bir özelliği vardır:
Anadolu’nun ilk camiisi olup, Diyarbakır'ın fethinden bugüne hiç bir zaman düşman işgaline uğramamıştır. Ulu Camii 5 Harem-i şerif'den birisidir. Bunlar:
1.Mescid-i Haram
2.Mescid-iNebi
3.Mescid-i Aksa
4.Emevi camii
5.Ulu camii(Diyarbakır)
(Kaynak: 1. ( Heyet, Peygamberler tarihi ansiklopedisi cilt: 1, Hakikat kitabevi)
