Geçtiğimiz günlerde Silvan ilçemize gelen Dicle Üniversitesi (DÜ) heyeti tarafından yürütülen kazı çalışması sonucunda Habur Çayında boğularak şehit olduğu ve Silvan’da defnedildiği bilinen ancak mezar yeri tam olarak bilinmeyen 1.Haçlı Seferine karşı destansı mücadelesiyle bilinen Sultan 1. Kılıçarslan’ın kızı Saide Sultan ile birlikte mezarı bulundu. Mezarın bulunması ilçe halkında büyük merak uyandırdı.
Kimdir bu Anadolu Selçuklu Sultanı 1. Kılıç Arslan?
Miladi 1079 yılında Anadolu Selçuklu Devleti'nin kurucusu Kutalmışoğlu Süleyman Şah'ın oğlu olan 1. Kılıçarslan aynı zamanda ikinci Selçuklu sultanıdır.
Kılıçarslan, 1. Haçlı Seferi’nde mağlup olup başkent İznik’i Bizans’a teslim etmek zorunda kaldıktan sonra 1101 Haçlı Seferi’nde 3 ayrı Haçlı ordusuna karşı kazandığı başarılarla Haçlı hareketini durdurmuş, İstanbul’dan Suriye’ye giden yolun hem Bizans hem de Haçlı ordularına kapanmasını sağlamıştır.
1. Kılıçarslan, Haçlılarla yaptığı mücadelelerin yanı sıra Anadolu’da yaptığı seferlerle devletinin rakibi Danişmendli Beyliği’nin etkisini kırmak için çalıştı. Son döneminde Malatya'yı merkez yaparak devleti Doğu Anadolu'nun en güçlü devleti haline getirdi.
Dedesi Kutalmış’tan beri süregelen Büyük Selçuklu tahtını ele geçirme çabasını sürdürerek Musul'u ele geçirdi. Burada Büyük Selçuklu hükümdarı adına okunan hutbeyi kendi adına çevirerek Büyük Selçuklu tahtına aday oldu.
Genç yaşta ölümü ile Haçlılar’a karşı yürütülen mücadele ve Anadolu Selçuklu Devleti’nin siyasi birliği zaafa uğramış, Anadolu Selçukluları fetret devri içine girmiştir.
Kılıçarslan, Habur Çayı'nı geçmek isterken, 14 Haziran 1107 günü kendisinin ve atının zırhlarının ağırlığı sebebiyle boğularak hayatını kaybetmiştir. Birkaç gün sonra kıyıya vuran cesedi, civardaki Şemsaniyye köyüne götürülüp oradan tabuta konularak Meyyafarkin'e (Silvan) getirilip buraya defnedildiği bilinmekteydi.
Anadolu Selçuklu Sultanı 1. Kılıçaslan'ın Silvan'daki mezarının yerinin tespiti için Dicle Üniversitesi Rektörü Prof Dr. Mehmet Karakoç'un talimatları doğrultusunda kurulan komisyon Silvan ilçemizde çalışma başlatıldı. Bu çalışmalar doğrultusunda bağlar Mahallesi Orta Çeşme (Kaniya Navin) parkında bulunan 2 mezarda kazı çalışması başlatıldı. 9 günlük kazı çalışmasının ardından mezar kalıntılarına ulaşıldı. Burada alınan örnekler Dicle Üniversitesi’ne götürüldü. Yapılan incelemelerin ardından tarihi kayıtlara ve beklentilere uygun olarak antropologlar tarafından yapılan incelemelerde mezarlardan çıkan kemiklerden birisinin erkek diğerinin ise bir kadına ait olduğu tespit edildi. Erkeğin 30 yaş ve üzerinde kadının ise 40 yaş ve üzerinde olduğu görüldü. Bu yaş oranları 1107 yılında ölen 1. Kılıçaslan ve 1135 yılında ölen Saide hanıma ait olduğu tarihi kayıtlarla örtüşmektedir. Bunun yanı sıra mezardan çıkan kitabe parçası ve süsleme tekniği Selçuklu dönemine aittir. Böylece Sultan 1. Kılıçaslan'ın mezar yerinin tespit edilmiştir.
Silvan İlçe tarihinin bir uygarlıklar tarihi olduğu bilinmektedir. Daha önceki kazı çalışmaları ve en sın yapılan bu çalışmanın da göstermiş olduğu üzere gün yüzüne çıkmayı bekleyen yüzlerce hatta binlerce hakikat yerin altında gömülü haldedir. İlçe tarihi kalıntıların yanı sıra savaşların da sık sık yaşandığı yer olması nedeniyle birçok önemli şahsiyet ve liderin anıt mezarlarına şahit olmaktayız. Sultanların, komutanların gömülü olduğu bir şehir olan Silvan ilçesinde bulunan tarihi mezarlar ve kalıntılarda yapılacak araştırma ve incelemeler sonucu birçok yeni hakikat ile aydınlanacağız.
Kılıçarslan gibi önemli bir şahsiyetin bilinip ileriki nesillere aktarılması büyük bir anlam ifade ediyor. Kılıçarslan hanedan için yaptığı mücadelede hayatını kaybetmemiş olsaydı, Haçlılar Ortadoğu’da, Doğuda ve Anadolu’da fazla kalamayacaklardı. Onun hayatını kaybetmesi üzerine El Cezire bölgesinde bir süre varlıklarını sürdürdüklerini görüyoruz. Dolayısıyla böyle önemli bir şahsiyetin mezar yerinin bulunmuş olmasını, hem Diyarbakır hem de Silvan olarak büyük bir memnuniyet duyuyoruz.
Öncelikle bu çalışmada emeği geçen komisyona ve Dicle Üniversitesi Rektörü Mehmet Karakoç’a sonsuz şükranlarımızı sunar, bundan sonraki süreçte Silvan'da mezar yeri tespit edilen Kılıçarslan'ın şanına yakışır bir türbenin yapılması, çevre düzenlenmesi aynı uygunlukta yapılması, Silvan'ın turizm potansiyelinin yükseltilmesi için tanıtıcı broşür, afiş ve CD'lerin hazırlanması gibi çalışmaların ivedilikle başlatılması gerektiğini düşünüyorum.
Sevgi ve saygılarımla
