Erteleme, kişinin görev veya sorumluluklarını istemeyerek bile olsa bilinçli olarak sonraya bırakmasıdır. Genellikle önceden belirlenmiş bir iş ve görevi yapılması gereken zaman diliminde yapmayıp daha kolay, daha keyifli bir aktivite ile doldurarak gerçekleşir. Birçok kişinin hayatında en az bir kez de olsa karşılaştığı yaygın görülen bir davranış türdür. Bu davranışın nedeni kişiden kişiye göre değişerek çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir.
Erteleme davranışı sonrasında birçok kişi kendini suçlu hisseder veya stres altında kalır. Bu davranış türü sadece bir kötü alışkanlıktan ibaret değil, aynı zamanda karmaşık duygular ile de yaşanan psikolojik bir durumdur. Uzun vadede bu alışkanlık ciddi problemlere neden olabilir.
Değerli okuyucularım bu yazımda sizlere ertelemenin başlıca nedenleri ve erteleme ile başa çıkma stratejilerinden bahsedeceğim.
1) Erteleme Davranışının Nedenleri
• Mükemmeliyetçilik ve Kaygı: Başarısızlıktan korkma, yetersizlik hissi, özgüven eksikliği ve mükemmeliyetçilik erteleme davranışına sebep olabilir. Bir işe başlarken “mükemmel ve kusursuz olmalı” ve “ya yeteri kadar iyi olmazsa” kaygısı ile erteleme davranışını tetikler. “Zaten istediğim kadar iyi olmayacak en iyisi hiç yapmayayım” döngüsünü de beraberinde getirebilir.
• Motivasyon eksikliği: Hedeflerin yetersiz veya belirsiz olması, ilgi çekiciliğinin olmaması düşük motivasyon düşüklüğüne sebep olur. Kişi düşük motivasyondayken “şu an yapmasam da olur” diyerek harekete geçmeyi zorlaştırır.
• Zaman Yönetimi ve Öz Disiplin Eksikliği: Erteleme davranışı zaman algısıyla doğrudan ilişkilidir. Plan ve program yapamamak, zamanı doğru kullanamamak kişiyi belirsiz bırakır ve neyi ne zaman yapması gerektiğini belirleyemez. Sonuçta eksik kalan ve yetişmeyen işlerle de birlikte erteleme davranışını pekişebilir.
• Dikkat Dağınıklığı ve Odaklanma Problemi: Dikkatimizi hızlıca dağıtabilecek teknolojikte bir dünyada yaşadığımız için zihnimiz birçok uyarana maruz kalır. Haberler, E-postalar, sosyal medya hesapları gibi dış faktörlü uyaranlar bir görev esnasındayken bile kolayca başka şeye yönelmemize yol açabilir.
•
• Duygusal Düzenleme: Olumsuz duygulara örneğin yetersizlik duygusuna temas etmemek için savunma mekanizması olarak erteleyip o duygudan kaçmak.
2) Erteleme ile Baş Etme Stratejileri
Hedef Belirlemek: Hedeflerinizi daha spesifik, daha gerçekçi, ulaşılabilir tutmak ve daha belirli bir zaman aralığı vermek neyi ne zaman yapmanız gerektiğinizi netleştirir.
Büyük Görevleri Küçük Adımlara Bölmek: Büyük, karmaşık projeler zor ve bunaltıcı gelebilir. Bunun yerine küçük adımlarla yapılması gerekenleri öncelik sırasına koymak, büyük ve zor olanları parçalara ayırarak ilerlemek görevi daha iyi yönetmenizi sağlayabilir.
Zaman Yönetimi: Pomodoro tekniği, zaman bloklama gibi yöntemler uygulanabilir. Pomodoro yönemiyle örneğin 25 dakika çalışıp 5 dakika mola vereceğim deyip dikkatinizi dinç tutabilirsiniz. Ya da “30 dakikamı bu raporu hazırlamaya vereceğim” diyerek işe başlamak zaman yönetimini sağlayabilir.
Ödül ve motivasyon: Tamamladığınız görev veya işler için kendinize küçük ödüller belirlemek motivasyonunuzu arttırabilir.
Farkındalık ve Psikoterapi: Erteleme davranışınızın ardında bulunan duygusal nedenleri anlamaya çalışmak önemlidir. Örneğin motivasyon eksikliğini gördüyseniz o hissin üzerine gidip üzerine çalışmak hem duygunuzu hem de ertelemeyi yönetmenize yardımcı olabilir. Bu süreci bir psikolog ile yönetmek sürecinizi kolaylaştıracaktır.
Erteleme, çoğu zaman karmaşık veya zorlayıcı bir psikolojik durum olsa da bu alışkanlığın nedenini anlayıp üzerine çalışarak aşabilirsiniz.
Unutmayın kendinizi suçlamadan atacağınız küçük bir adım bile kişisel veya profesyonel hayatınıza pozitif olarak yansıması mümkündür.
Bir sonraki yazımda görüşmek üzere, sevgiler.
